VERSION "GWERZIOU BREIZ IZEL" I Marc'hadourien Pariz, marc'hadourien Rouan, Pa iefet da Gerhaez, da foar galan-goan, Na et ket d'ann ti braz a Rohan da lojan. (1) Iannik ar Bon-garçon na euz ket bet sentet, D'ann ti braz a Rohan da lojan eo bet et. - Laret d'in-me, hostizes, ha me a ve lojet, Hag ur marchossi kaer da lakad ma ronsed ?- -Diskennet, marc'hadour, diskennet, deut en ti, Lakaët ho ronsed ebars ar marchossi; Lakaët ho ronsed ebars ar marchossi, Ez ia ma mevel-braz ewit ho abreuvi. Tostaët, marc'hadour, tostaët tall ann tan, Da gommer ur banne ewit gortoz ho koan; Pesked euz ann dour-douss ho pezo da goania, Pa vo erru 'nn ozac'h euz foar kalan-goan. Matezik Margodik, depechet-c'hui buhan D'enaoui ar goulou ha da c'houeza ann tan, D'enaoui ar goulou ha da c'houeza ann tan, Mont d'ober he wele d'ar marc'hadour bihan. - II P'antree 'r marc'hadour, p'antree en he gambr, Hen a c'houistelle sklezr gant he biffer arc'hant; Hen a c'houistelle sklezr gant he biffer arc'hant, Hag a rejouisse kalon ar plac'h iaouank. Pa 'z ee 'r vates Margodik wit ober ar gwele, Iannik ar Bon-Garçon gant-hi a vadine; Iannik ar Bon-Garçon gant-hi a vadine, Ar vates Margodik oud-han huanade: - Matezik Margodik, na d'in-me lavalet, Na pa zellet ouz-in, perag 'huanadet?- - Aotro ar marc'hadour, na d'in me lavaret Ha c'hui 'c'h euz 'promese gant plac'h iaouank a-bed?- - Matezik Margodik, me n'ho trahisinn ket, Hirio a zo ter zuun a oa de ma eured.- - Doue d'ho konzolo, ha c'hui hag ho pried, Rag oc'h aman er plas lec'h ma vefet lazet! (2) Sellet 'ndann ho kwelle, 'welfet ur c'hleze-noaz, 'Baoue laza tri-all na eo ket gwalc'het c'hoaz; Aze 'zo tri c'horf marv o c'hortoz ar mare, C'hui, Iannik, 'r Bon-Garçon, vezo ar bevare. - - Pa ve ma inkane ha ma zibr alaouret, Ha m' valizenn arc'hant, ha pa vent holl kollet, Ha me er ger a Rouan, gant Mari, ma fried, Matezik Margodik, na rafen kaz a-bed. Matezik Margodik, rekour d'inn ma buhe, Ar choaz euz ma breudeur, Margodik, as bo te; Ar choaz euz ma breudeur, Margodik, as bo te, Paotred ann terrupla, marc'hadourienn 'vel me...- Na pa zone ann heur, ann heur a anter-noz, Ar vates Margodik na halle mui repoz: -Na, marc'hadour-bihan, saves-te al lec'h-se, Na mar a teuz te c'hoant da rekour da vube. - Ha dre dor ar jardinn ez int bet achapet, Breur-kaer ann ostizes en euz bet o c'hlevet. III Ha pa gane ar c'hog, ar c'hog da c'houlou-de, Na doa ann hostizes a repoz 'n hi gwele: - Matezik Margodik, savet, savet buhan, D'enaoui ar goulou ha da c'houeza ann tan; D'enaoui ar gouiou ha da c'houeza ann tan. Wit ma lazfomp hon diou ar marc'hadour bihan! - Breur-kaer ann hostizes d'ez-hi a lavare: - Ho mates Margodik, leall, n' 'ma ket aze: Ho mates Margodik, leall, n' 'ma ket aze, Et gant ar marc'hadour, war lost he inkane! - -Tric'hwec'h marc'hadour am euz me bet lazet, Mar am bije gouvet, 'vije ann naontekvet !- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV Neb a welje Margodik war baveïou Rouan, 'N hi zreid ur boutou-lijer, ha bazou stam gloan; 'N hi zreid ur boutou-lijer ha bazou stam-gloan, Hag eureujet gant-hi, ur marc'hadour bihan ! (3) Notes de Luzel: (1) Une autre version connue sous le titre de: Ar Marc'hadour bihan, Le petit Marchand, débute ainsi: Ur marc'hadour bihan, euz ar ger a Rouan, 'Zo et da Gerhaes, da foar galan-goan, Da brena daou c'houpl saout, ur c'houpl oc'henn iwe, Ewit gonit gant-he ebars ar foar newe. (2) Variante: Iannik ar Bon-Garson, braoa den ma 'z oud-te Ha warbenn ma vo de, te gollo da vuhe! (3) Dans une autre version le dénouement est tout différent : P'oa arru el lann vraz, oh! ia, pell a-c'hane, E taolas Margodik diwar he inkane. Voir dans le Barzaz-Breiz la pièce qui correspond à celle-ci, sous le titre de: Le Vassal de Duguesclin. |
VERSION "BARZHAZ BREIZH" 5.Jentilañ marc'heger dre zouar ar Saozon, Ur baleer yaouank anvet Yann Pontorson 6.War ar pardaez d'an noz pa'z ae e-biou ar gêr, Digant ar penn-gedour e c'houlas degemer. 7."Diskennet, marc'heger, diskennet, deut en ti, Ha lakaet ho marc'h gell e-barzh ar marchosi : 8. Keit ha ma viot ouzh taol o koaniañ ganeomp-ni" 9.Ha tre ma oa ouzh taol o koaniañ gant an dud, Na leverjont mui ger, evel pa vijent mut 10.Nemet d'ur plac'h yaouang : "It d'al lae, Biganna, Da sevel ar gwele d'an aotrou marc'heg-mañ" 12.An aotrou Pontorson en e gambr a gane Gant he gorn olifant war bankig he wele : 13." Biganna, va c'hoar dek, livirit un dra din Perak huanadet en ur sellet ouzhin ? 20.- Ho trugare ! aotrou ; nemet din leveret : Hag-eñ 'maoc'h dimezet ? hag-eñ n'emaoc'h-hu ket ? 21.- Ho saouzaniñ neb giz, Biganna, ne fell ket ; Tremenet pemzek deiz abaoe 'm on dimezet. 14.- Ma c'houfec'h, aotrou kaezh ; ma vefec'h lec'h on-me. C'hwi a sellfe ouzhin hag huanadefe ; 15.Ur c'hourgleze a zo dindan penn ho kwele ; 16.Ned eo ket sec'h gwad diouc'h boa lazh an trede 16.Allas ! aotrou marc'heg, c'hwi vo ar pevare ! 17.Hoc'h arc'hant, hoc'h aour, hoc'h armoù, hoc'h holl draoù, Nemet ho marc'h fergan, zo dindan an alc'houezioù " 19." Biganna, va c'hoar gaezh, salv din-me ma buhez, 22.Hogen tri breur am eus, hag i koulsoc'h ha me ; 22.Mar plije d'ho kalon dibab etre re-se ? 24.Deut-hu ganin araok ; na zalc'ho pont ar gêr ; Ar gedour na zalc'ho, dre 'mañ din breur-mager " 25.An aotro lavare pa 'z ae maez ar porzh " Deut-hu ganin, ma c'hoar, war lost ma marc'h-emporz ; |
TRADUCTION (version "GUERZIOU") I Marchands de Paris, marchands de Rouen, Si vous allez à Carhaix pour la foire de la Toussaint, N'allez pas loger à l'enseigne de Rohan (1) Jean Le Bon-Garçon n'avait pas été prévenu, Il est descendu à l'enseigne de Rohan. - Dites-moi l'hotesse pouvez-vous me loger, Y a-t-il une bonne écurie pour mon cheval? -Descendez, marchand, descendez et entrez, Mettez votre cheval à l'écurie. Mettez votre cheval à l'écurie, Mon grand valet va vous apporter à boire. Approchez, marchand, approchez-vous du feu Vous réchauffer en attendant votre souper. Il y aura du poisson d'eau douce pour souper, Dès que le patron rentrera de la foire d'automne. Magot, la servante, dépéchez-vous un peu D'allumer la chandelle et d'activer le feu. D'allumer la chandelle et d'activer le feu. Et Montez faire le lit de ce petit marchand. - II Le marchand, en entrant dans sa chambre Tirait des sons clairs de son fifre d'argent. Il tirait des sons clairs de son fifre d'argent. De quoi réjouir le coeur de cette jeune enfant. Alors que Margoton était à faire le lit Yannik Le Bon-Garçon se prit à badiner: Yannig le Bon-Garçon se prit à badiner Et Margot la servante se mit à soupirer. - Servante Margoton, me direz vous pourquoi Quand vous me regardez, soupirez de la sorte? -Vous monsieur le marchand me direz-vous aussi Êtes-vous fiancé à quelque jeune fille? - Servante Margoton, je ne veux vous trahir Cela fait 3 semaines que je suis marié. - Que Dieu vous sauve, vous et votre épouse, Car c'est ici le lieu où l'on va vous tuer! (2) Regardez sous le lit, il y a une épée nue Elle en tué trois autres sans qu'on l'essuie.. Il y a là trois cadavres qui attendent Vous Jean le Bon Garçon, êtes le quatrième. - - Si mon cheval et ma selle dorée Ma valise d'argent, si tout m'était volé, Mais que je revoyais Marie, mon épouse, Servante Margoton, tout me serait égal. Servante Margoton, sauve-moi la vie, Tu auras, Margoton, le choix entre mes frères, Tu auras, Margoton, le choix entre mes frères, De beaux gars, tous marchands comme moi...- Et lorsque sonna l'heure, lorsque sonna minuit La servante Margot ne pouvait plus dormir: - Vite petit marchand, lève-toi, sur le champ Si tu tiens toutefois à conserver la vie. - Et par l'huis du jardin tous deux sont échappés. Le beau-frère de l'hotesse les entendit s'enfuir. III Lorsque chanta le coq, oui, le coq à l'aurore, L'hotesse n'était pas dans son lit à dormir: - Servante Margoton, debout, debout et vite Allumez la chandelle et ravivez le feu. Allumez la chandelle et ravivez le feu. Afin que toutes deux, nous tuions le marchand! - Le beau-frère de l'hotesse prit la parole et dit: - Margoton la servante, en vérité, n'est plus ici. - Margoton la servante, en vérité, n'est plus ici Le marchand l'a prise en croupe! - -En vérité, j'ai déjà trucidé dix-huit marchands, Si j'avais réussi, ce serait le dix-neuvième! - .............................. IV Il fallait voir Margoton sur les pavés de Rouen, Avec ses bottines et ses bas tricotés de laine; Avec ses bottines et ses bas tricotés de laine Et mariée à un petit marchand! (3) Notes de Luzel (1) Une autre version connue sous le titre de: Ar Marc'hadour bihan, Le petit Marchand, débute ainsi: Un petit marchand de la bonne ville de Rouen S'en vint à Carhaix pour la foire de la Toussaint. Pour acheter quatre vaches ainsi qu'un couple de boeufs Pour en tirer du gain lors d'une nouvelle foire. . (2) Variante: Yannik Le Bon-Garçon, bien que le plus beaux des hommes, Dès qu'il fera jour, tu perdras la vie! (3) Dans une autre version le dénouement est tout différent : Quand ils arrivèrent dans une grande lande, Oh oui, loin de là, Il a jeté Margoton à bas de son cheval. Voir dans le Barzaz-Breiz la pièce qui correspond à celle-ci, sous le titre de: Le Vassal de Duguesclin. |
Merchants from Paris, merchants from Rouen, Who come to Carhaix for the All Saints' Day Fair, Don't alight in Rohan Mansion! (1) Yannik Goodfellow (Bongarson) ignored that advice. And repaired to Rohan Mansion for accommodation. - Tell me, landlady, can you put me up And have you a fine stable for my horse? - - Just alight, horseman, and enter my house, And your horse shall be stabled all right. Put your horse to the stable My manservant will give you to drink. Come near, merchant, near to the hearth And warm a bit while dinner is being prepared! Sweet water fish is on the menu, We just wait for the master to come back from the fair. Maid Maggie, hurry up a bit, Put on the candle and kindle the fire, Put on the candle and kindle the fire, Go upstairs and make the petty merchant's bed! - II When the merchant entered his bedroom, He tooted clear notes on his silver flute. He tooted clear notes on his silver flute, To cheer the despondent maid's heart. |
When the maid Maggie was making the bed, Yannik Goodfellow tried to banter with her. Yannik Goodfellow tried to banter with her But she set to heaving deep sighs. - Maid Maggie, what's the matter with you? When you look at me, why do you sigh? - Mister merchant, would you, in trade, tell me If you are engaged with any young girl? - Maid Maggie, I won't cheat you: I've been married now for three weeks. - God may assist you and your wife, For you've come to your slaughtering place. (2) Have a look, beneath your bed is a sword, drawn from its sheath. Cause three men were stabbed with it and it was not yet wiped. Three corpses that are still waiting to be buried. You Yannik Goodfellow, shall be the fourth. - Even if my charger, my gilt saddle, My silver coins and all my goods were robbed, Provided that I may go home to Rouen and to my wife, I wouldn't care. Maid Maggie, save my life! You may choose between my brothers, Maggie. You may choose between my brothers, Maggie. They are wonderful lads, all of them merchants like me... - |
And when the clock at midnight rung The maid Maggie could no longer sleep. - Hark, petty merchant, it's time for getting up, If you want your life to be saved. - And off they went through the garden door. The landlady's brother-in-law heard it. III Now, when the cock crowed at sunrise The landlady was just out of bed: - Maid Maggie, get up, quick, get up! Put on the candle and kindle the fire! Put on the candle and kindle the fire! Let us kill, both of us, the petty merchant! - Her brother-in-law told her: -This maid of yours, Maggie, I guess, is off This maid of yours, Maggie, I guess, is off, Off with the merchant, behind him, riding pillion! - - And I guess, that I have already killed eighteen merchants, With this one, it had been nineteen of them! - .................................................. IV Whoever has seen Maggie on Rouen's cobblestones, In her fine leather shoes and her wool stockings, In her fine leather shoes and her wool stockings, Knows it: she has married a petty merchant! (3) |
(1) Another version known as "The Petty Merchant" begins thus: A petty merchant coming from Rouen Rode to Carhaix, for the All Saints' Day Fair, To buy two couples of cows, one couple of oxen And gain on them on another fair. |
(2) Variant: Yannik Goodfellow, though you are a handsome man, Early tomorrow you will be done for. |
(3) In another version the conclusion is quite different: When they were come on a large moor, far away, He threw Maggie off his horse... See in the Barzhaz Breizh the corresponding piece, titled "Du Guesclin'sVassal" |