Rozmelchon -1ère Version

et rapprochement avec "La Filleule de Du Guesclin" du "Barzhaz Breizh"

Version N°1 recueillie par François-Marie Luzel
Chantée par une fileuse, au bourg de Plouegat-Guerrand - 1863

Publiée dans "Gwerzioù Breizh-Izel" en 1868

Mélodie
chantée par Marie Jeanne Le Bail de Port-Blanc
et recueillie par Maurice Duhamel:

Arrangement Christian Souchon (c) 2008

VERSION "GWERZIOU BREIZ IZEL"

I
- Ma zad, ma manm, mar am c'haret,
Di rei tra la la dirala
- Ma zad, ma manm, mar am c'haret,
N'am c'hasset ket d'ar varadek;

N'am c'hasset ket d'ar varadek,
Gant Rozmelchon 'z on c'hoantaët. -

- C'hui iel' abred warc'hoas 'r beure,
Pa vo Rozmelchon 'n he wele. -

Naïk ar Manchou n'ouie ket
Oa 'n tall ar prennestr o klewet. -

II
Kenta den a deuz rankontret,
E Rozmelchon, 'n korf he roc'hed ;

E Rozmelchon, 'n penn he ale,
Savet abred euz ar beure.

- 'Naïk c'hui 'zo abred savet,
Pelec'h ma 'z et, pe ma 'z oc'h bet ?

Deuit-c'hui ganin-me d'am zi,
'Wit ma tebrfomp hon dijuni. -

- Debret ganin ma dijuni,
En Kvezennek verreninn, (1)

Euz taol ann aotro, ann itron,
Ar re-se am c'hrar 'n ho c'halon. -

- Naïk deut ganin d'am jardinou,
'Wit dibab ar c'haera bleuniou;

'Wit dibab ar c'haera bleuniou,
D'ar baotred iaouank 'vo eno. -

- En Kervezennek 'z euz kanvou,
D'ar mab-henan, a zo maro. -

- M'e marw mab-henan ann aotrou,
N'eo ket c'hui zougo ar c'hanvou. -

- Tec'het, aotro, ma tremeninn,
Pec'het oc'h euz balamour d'inn ;

Avanset-mad ez eo ann de,
Divezad vo p'arruinn-me. -

A-vriad en-hi eo kroget,
Ar pot diwar hi fenn 'zo koet ;

Ar pot diwar hi fenn ' zo koet,
Hag al leaz a zo bet skuillet, -

- M'ouife Kervezennek Leon (3)
'Venn aretet gant Rozmelchon,

Hennes sur deufe d'am c'herc'had,
Pa skuizfe nao marc'h bep-kammad. -

- Na rann mui forz euz da leon,
Ewit na rann-me a-c'hanout ! -

En-hi neuze ez eo kroget,
Gant-han d'ar c'hastel hi c'hasset.....

- Naïk deut ganin d'am c'hambrjou,
Da zibab per hag avalou. -

- Wit dibri per hag avalou,
Me a renko kaout kontellou. -

N'oa ket hi gir peurlavaret,
Ter c'hontel d'ez-hi presantet :

Unan troad-ruz, unan troad- wenn,
Hag unan-all en aour melenn (2).

Euz hi Doue 'deuz goulennet :
- Ma Doue, d'in-me lavaret,

Pe me em laz, pe na rinn ket ?
- 'N kreiz hi c'halon deuz-hi siket !

Pa zistro Rozmelchon en dro,
'Oa Annaïk war hi geno :

- Penamet daoni ma ine,
N'oas ket et gwerc'h dirag Doue! -

III
Kervezennek a vonjoure
En ti Rozmelchon p'arrue:

- Demad ha joa bars ann ti-ma,
'Nn aotro Rozmelchon pelec'h 'ma? -

- Ann aotro n'ema ket er ger,
Et eo en un tammik afer. -

- Gaou a lares war da ine !
Rag Rozmelchon ' zo 'n he wele;

Ar Rozmelchon a zo er ger,
Me lako ann tan 'n he gastel;

Me dewo he gastel a-grenn,
Hag hen en-han da c'houlaouenn !.... -

IV
Ha setu dewet ar c'hastel,
Hag ar Rozmelchon euz ar beer ! (4)
VERSION "BARZHAZ BREIZH"

I
8.- Va mammig mat, ma am c'haret,


D'ar varadeg n'am c'haset ket,

9.N'am c'haset ket d'ar varadeg:
11. Gant Rojerson em on spiet.

13.Sevel a reot kent hag an deiz
An aotrou vo en e wele.-








20.Rojerson, ouzh tour ar c'hastell,
Hi gwelas o tont eus a-bell:




28.Tostait, ha deomp-ni da leinañ,
Keit ha ma vezor d'he aozañ.

29.- Aotrou kaer, ho trugarekat,
Leinet am eus, ha leinet mat.




30.- Na deuit-hu neuze d'ar jardin,
Deuit-hu da gutuilh louzoù-fin

31.Deuit da gutuilh ur garlantez,
Da lakaat war ho podad laezh.

32.- Na zougan ket a vokedoù,
Evit ar bloaz am eus kanvoù.







35.Me glev ar you er varadeg;
Hi a lavar on lezirek.




25.Gant ar spont p'he deus hen gwelet,
Hag he fodad laezh oa skuilhet.

54.- Ma c'houfe ar penn-grec'h-leon
Emaon dalc'het gant Rojerson

55.Ma c'houfe va zad-paeron mat,
Hen lakafe da redeg gwad.-




39.Tre 'barzh ar c'hastell pa int aet,
Ar plac'hig he deus dridalet.

45.- Sarret ho peg, plac'hig diot !
Deuit er frouezh-kel da zibab lod.-

48.Ur gontell a refet din-me
Evit rac'hañ ma avalenn

49.- Mard eo ur gontell a c'houlet,
It d'ar gegin hag e kefet,

50.War an daol zerv eo lakaet
Vit ar beure 'mañ blerimet.-

59.Hag hi a gomze evel-se:
60.Ma Doue, din-me leveret,

60. Pe am lazhin, pe na rin ket ?



62.'Mañ-hi bremañ war he genou,





68.Kavet 'neus an aotrou Gwesklen,
Hag eñ ker glas evel trechon

69.- Rojerson, din-me leveret,
Gant ho paner pelec'h oc'h bet?

73.- Mac'harid n'am eus ket gwelet
Abaoe pardon sant Servet.

74.- Gaou a leverez, treitour,
Rag t'ec'h eus hi lazhet neizheur !








85.Rojerson a zo bet lazhet:
Kastel Traoñgof zo dismantret;
TRADUCTION de la version "GUERZIOU"

I
- Mon père et ma mère, si vous m'aimez,
Di rei tra la la dirala
- Mon père et ma mère, si vous m'aimez,
Ne m'envoyez pas à l'écobue;

Ne m'envoyez pas à l'écobue,
Je suis convoitée par Rozmelchon. -

- Vous irez demain, de bon matin,
Quand Rozmelchon sera dans son lit. -

La petite Anne Le Manchou ne savait pas
Qu'il était auprès de la fenêtre à l'écouter.

II
Le premier homme qu'elle rencontra,
C'est Rozmelchon, en bras de chemise;

C'est Rozmelchon, au bout de son avenue,
Levé de bon matin.

- Annaïk, vous êtes levée de bien bonne heure
Où allez-vous; où avez-vous été?

Venez avec moi dans ma maison,
Afin que nous déjeunions ensemble. -

- J'ai déjeuné déjà,
Et c'est à Kervezennec (1) que je dînerai,

A la table du seigneur et de la dame,
Ceux-là m'aiment dans leur coeur. -

- Annaïk, venez avec moi dans mes jardins,
Pour choisir les plus belles fleurs;

Pour choisir les plus belles fleurs,
Pour les jeunes gens qui seront là. -

- A Kervezennec il y a du deuil,
Pour le fils aîné, qui est mort. -

- Si le fils aîné du seigneur est mort,
Ce n'est pas vous qui porterez le deuil. -

- Retirez-vous, seigneur, que je passe,
C'est péché à vous, à cause de moi;

Le jour est bien avancé,
Et il fera tard quand j'arriverai. -

Il l'a prise à bras le corps,
Et le pot est tombé de dessus sa tête;

Le pot est tombé de dessus sa tête,
Et le lait a été répandu.

- Si Kervezennec le lion (3) savait
Que j'ai été arrêtée par Rozmelchon,

Celui-là, certainement, viendrait me chercher,
Quand il crèverait neuf chevaux à chaque pas.

- Je ne fais pas plus de cas de ton lion,
Que je n'en fais de toi-même ! -

Alors il l'a saisie,
Et l'a emmenée au château.....

Annaïk, venez avec moi dans les chambres,
Pour choisir des poires et des pommes. -

- Pour manger des poires et des pommes,
Il me faudra avoir des couteaux. -

Elle n'avait pas fini de parler,
Qu'il lui présenta trois couteaux;

Un à manche noir, un à manche blanc,
Et un autre en or jaune. (2)

Elle a demandé à son Dieu:
- Mon Dieu, dites-moi

Si je dois me tuer, ou si je ne dois? -
Au milieu de son coeur elle l'a planté!

Quand Rozmelchon se détourna,
La petite Anne était couchée sur la bouche :

- Si je ne craignais de damner mon âme,
Tu ne serais pas allée vierge devant Dieu ! -

III
Kervezennec souhaitait le bonjour,
En arrivant chez Rozmelchon :

- Bonjour et joie dans cette maison,
Où est le seigneur de Rozmelchon ? -

- Le seigneur n'est pas à la maison,
Il est allé à une petite affaire. -

- Tu mens sur ton âme!
Car Rozmelchon est dans son lit.

Rozmelchon est à la maison,
Et je mettrai le feu à son château;

Je brûlerai son château complètement,
Et lui dedans comme une chandelle! ..... -

IV
Et voilà le château incendié,
Et Rozmelchon à la broche! (4)


Notes de Luzel:

(1) D'autres versions portent Kergwezennec et Kervezelec. Kervezennec et Kergwezennec ne sont que le même nom, et ils sont tous les deux très communs en Basse-Bretagne.

(2) Il y a sans doute une lacune de deux vers, ici, pour dire qu'elle a pris le couteau à manche noir.

(3) Ce mot de Lion est le seul dans la pièce qui puisse faire songer à Du Guesclin, qui est le héros de la pièce correspondante du Barzaz-Breiz, page 212

(4) VARIANTE :
Ann-neb a welje Rozmelchon
Diouz ar beer, 'vel ur hochon !
Il fallait voir Rozmelchon
A la broche, comme un cochon


English Translation of the Lyrics and Comments by Luzel

- My dad, my mum, if you love me,
Di rei tra la la dirila
My dad, my mum, if you love me,
You won't send me to the weeding party.

You won't send me to the weeding party:
For Rozmelchon lusts after me.

- You will go early in the morning
When Rozmelchon is still in bed. -

Anne Le Manchou did not know
That he was near her window, listening.

II
Early in the morning she encountered
Rozmelchon who was in his shirt sleeves.

Rozmelchon, uphill, on the lane,
Who had got up timely.

- Anne, How early you rose!
Where are you going, or where do you come from?

Come with me into my house.
It's time for breakfast for both of us.

- I have already breakfasted
I shall have supper at Kvezennek, (1)

At the table of the lord and the lady
Who love me deep in their hearts.

- Anne, come with me to the garden.
We shall pick the prettiest flowers,

We shall pick the prettiest flowers
For the young boys who are there.
- In Kervezennek they are in mourning
For the eldest son, who died.

If their eldest son died,
It is none of your business.

- Step back, sir, and let me through
You are talking nonsense on account of me.

It is not the time for discussion
And I shall be late. -

He has seized her by the arm.
And the jug fell off her head.

The jug fell off her head.
And the milk was spilt.

- If Kervezennek the Lion
Knew that I was kidnapped by Rozmelchon,

He would hasten and fetch me
Even if he had to work five horses to death at every stage.

Don't worry about this lion of yours,
Than I do about you.
-
This time, he seized her with both hands
And dragged her into the castle...

- Anne, come with me to my rooms
Where you are to choose a pear or an apple.

To eat a pear or an apple
I must needs have a knife.

As soon as she had said that,
He held out to her three knives :
One with a red handle, one with a white handle
One with a yellow handle (2).

Her God she has asked:
- My God, tell me,

Shall I kill myself, or shall I not? -
She stabbed herself through the heart!

When Rozmelchon came back,
She lay with her face to the floor:

- If it were not for my soul's damnation,
Never were you gone before God with your maidenhood!-

III
Kervezennek greeted
When he entered Rozmelchon's house.

- Good day and joy to this house!
Is Rozmelchon at home?

- The master is not at home
He's gone on a small errand.

- You lie, by my faith!
For Rozmelchon he's in his bed!

Rozmelchon he is at home
And I shall set his castle on fire.

I shall burn down his castle
With him in it as a candle! ...

IV
And now the castle is burnt
And Rozmelchon was spit-roasted! (4)


(1) Other versions have "Kergwezennec" or "Kervezelec". "Kervezennec" and "Kergwezennec" are two forms of the same name, both very frequent in Lower Brittany.
(2) Here two lines are missing, stating that she took the knife with the black handle.

(3) This word, "Lion", is the only one in the ballad that reminds of Du Guesclin, who is the hero of the corresponding piece in the "Barzhaz Breizh", page 212.
(4) Variant:
An neb a welje Rozmelchon
Di-ouzh ar ber vel ur c'hochon!
If you had seen Rozmelchon
On the spit like a pig!


François-Marie Luzel (1821 -1895)




Retour à "La filleule de Du Guesclin"