BARZHAZ BREIZH
Ci-dessous en gras, les principales
modifications apportées par La Villemarqué
au texte qu'il a noté.
1. Un alarc'h, un alarc'h tramor (div wech)
War lein tour moal kastell Arvor!
DISKAN
Din, din, daoñ, d'an emgann, d'an emgann, O!
Din, din, daoñ, d'an emgann a ean!
2. Neventi vad d'ar Vretoned,
Ha mallozh ruz d'ar C'hallaoued!
3. Erru ul lestr e pleg ar mor,
E ouelioù gwenn gantañ digor;
4. Digoue'et an Aotrou Yann endro,
Digoue'et eo da ziwall e vro.
5. D'hon diwall diouzh ar C'hallaoued,
A vac'hom [mac'homañ] war ar Vretoned.
6. Ken a laosker ur youc'hadenn
A ra d'an aod ur grenadenn.
7. Ken a zon ar menezioù Laz
Ha skroeñj ha drid ar gazeg c'hlas.
[note de La Villemarqué: "La mer"]
8. Ken a gan laouen ar c'hleier
Kant lev tro-war-dro e pep kêr !
9. Deut eo an heol, deut eo an hañv,
Deut eo endro an Aotrou Yann !
10. An Aotrou Yann a zo paotr mat
Ker prim e droad hag e lagad.
11. Laezh ur Vreizhadez a zunas,
Ul laezh ken yac'h evel gwin kozh!
12. Luc'h'd a daol e c'hoaf pa 'n horell
Ken a vrumenn an neb a zell!
13. Pa c'hoari kleñv ker kreñv a zarc'h
Ken a zaou-hanter den ha marc'h.
14. - Darc'h atav, dalc'hmat, Aotroù Duk!
Dav! Warne! Ai-ta! Bug ho! Bug!
15. Neb a droc'h 'vel ma droc'hez-te,
N'e-deus aotroù nemed Doue!
16. Dalc'homp, Bretoned! Dalc'homp mat!
Arsav na truez! Gwad ouzh gwad!
17. Itron Varia Breizh, skoaz da vro!
Fest erbedenner. Fest a vo!
18. Darev ar foenn. Piv a falc'ho?
Darev an êd. Piv a vedo?
19. Ar foenn, an êd, piv o fako?
Ar roue gav gantañ e rayo.
20. Dont a ray a-benn ur gaouad,
Gant ur falc'h arc'hant da falc'hat.
21. Gant ur falc'h arc'hant er vro-ni,
Ha gant ur falz aour da vediñ.
22. Mar plije gant ar C'hallaoued
Daoust hag int mank ar Vretoned?
23. Mar plije gant 'n aotroù roue
Daoust hag eñ eo den pe Zoue?
24. Skrignal ra bleizi Breizh-Izel
O klevout embann ar brezel,
25. O klevout ar you e yudont.
Gant c'hwez ar C'hallaoued a reont.
26. En henchoù, a-berr, e welor
O redek ar gwad evel dour.
27. Ken yey ruz-glaou brusk an houidi
Hag ar wazi gwenn o neuiñ.
28. Muioc'h a dammoù goaf e sklent
Eged skoultroù goude barr-went.
29. Ha muioc'h a bennoù-marv
Eged e karnelioù ar vro.
30. Paotred Gall, 'lec'h ma kouezint
Beteg deiz ar varn e c'hourvint.
31. Beteg deiz ar varn ha fustl
Gand 'n Trubard a ren ar rustl.
32. An diveradur eus ar gwez
Ray dour benniget war e vez!
Din, din, daoñ, d'an emgann, d'an emgann, o!
Din, din, daoñ, d'an emgann ez ean!
|
CARNET DE KERANSQUER 2
PAGE 154-83
Gwai gwenn alar
Chant de Chouan (barré)
(Brengolo, sabottier e koat Skiriou)
Eun alar, eun alar dtré-mor,
war lein tour moal kastel ar mor
Dign dugn daon etc
Neventi vad d’ar vretoned
Ha malloz ru d’ar c’hgallaoued
Erru eul lest eul lest tremor
he weliou gwen gant han deigor
Digouet ann otrou iann enn dro,
Digouet é da ziwall he vro.
d’he zdiwall deuz ar challlaoued
a zo trech mad d’ar vretoned.
Ken a losker eur iouaden
a ra d’ann od eur grenadenn
ken a iou ar menéziou laz
Ken Ha wrouin [c'hwirinal] ha drid, ar c’hezek glaz
(ar c’houmou)
ann otrou iann a zo potr mad
Ha kuit ha skanv enn he zaou droad
Note: "C'est Jean IV et non les Chouans"
PAGE 155-84
Gwai gwez alar
Suite de Brengolo
Luc’h a doll hé c’horf pan horrel,
Ken a vrumeen an neb hae zell
Pa c’hoari klenv, ken gres a dzalc’h
enKen a zaou hanter den ha march.
- Darc’h ato, dalc’h mad otro duk,
Dao warn’hé ; aï ta, bug. ho bug
Dalc’homp bretoned, dalc’homp mad,
Pba zai war korke [incert.], gwad och gwad
ao [=azv] ar foen, ha piou a falcho ?
ao ann ed ha piou a-vedo ?
hor foen, hon ed, piou ho bako ?
Ar roué gav gant han, a raio.
Dont a rei e-ben eur gaouad,
Gant ar flac’h argant da falc’hat,
Da falchat eteui er bro-ni
Ha gand eur falz aour da védi.
PAGE 156-85
/Ha pliche gand ar Challaoued
Daoust hag hint mank ar vretoned
Ha pliché. gand an otrou roue
Dazont daoust hag hen zo doué
skrigna ‘réont bleizi breiz izel
o klevet embann ar brezel ;
o klevet ar ioua iudont,
gand [ ?] ar c’hallaoued a réont.
AEnn h enchou eberr a welont
o redeg ar goad evel dour ;
Ken a teui ru brusk ann houidi
Hak ann wazi gwen o [ ?]i
Choaz Liessoch a benn maro
Eged azo er garneliou.
Potred gall elech ma goueint
B[ ?] e c’h[ ?]
Ann deveadur deuz ar gwe
Grai dour beniget war ho be.
[ ?] |
TRADUCTION DU CARNET 2
PAGE 154-83
Les Oies blanches dites "alar"
Chant de Chouan [barré]
(Brangolo, sabotier au Bois Squiriou).
Un vol d'"alar", d'"alar" d'outremer
Sur l'échine de la tour chauve du fort de mer
Din ding don etc.
Bonne nouvelle pour les Bretons
Et malédiction rouge pour les Français:
Il est arrivé un vaisseau, un vaisseau d'outremer
Aux voiles blanches déployées.
Le seigneur Jean est de retour,
Revenu défendre son pays;
Le défendre contre les Français
Qui sont bons vainqueurs sur les Bretons!
Si bien que l'on pousse un cri de joie
Qui fait trembler la côte;
Si bien qu'exultent les Monts de Laz
Que hennissent et tressaillent les chevaux gris!
(les nuages)
Si bien que chantent joyeusement les cloches
Cent lieues à la ronde, dans toutes les villes.
Voici venu le soleil, voici venu l'été
Voici revenu le Seigneur Jean!
Le seigneur Jean est un solide gaillard
Libre et léger sur ses deux pieds
PAGE 155-84
Les Oies sauvages dites "alar"
Suite de Brangolo
Il a sucé le lait d'une bretonne
Un lait plus sain que du vin vieux.
Des éclairs jaillissent de son corps quand
"il joue à la crosse"
Si bien que s'embrume le regard de tous.
Quand il joue de l'épée, il y met tant de vigueur
Qu'il coupe en deux un homme et son cheval
- Frappe toujours! Tiens bon, Sire Duc! [expr. proverb.]
Tape-leur dessus! Vas-y! Foule! Oh, foule!
[bugañ ou bugiñ= fouler un tissu]
Quand on hache comme tu haches
On n'a de suzerain que Dieu.
Tenons bon, Bretons, tenons bon!
[Trêve ni merci!] Sang pour sang!
Notre-Dame de Bretagne, secours ton pays!
Nous fonderons un service commémoratif, une fête.
Le foin mûr, qui le fauchera?
Le blé mûr, qui le moissonera?
Notre foin, notre blé, qui l'emportera?
Le roi considère que c'est à lui de le faire.
Il va venir après une averse
Avec sa faux d'argent pour faucher.
Pour faucher il vient dans notre pays
Avec une faucille d'or pour moissonner.
PAGE 156-85
Plait-il aux Français [de croire]
Que ce sont des manchots, les Bretons?
Plait-il [de savoir], à Sire le roi ,
De l'avenir, si Dieu existe?
Ils ricanent, les loups de Basse Bretagne
En entendant le ban de guerre!
En entendant les hourras, ils hurlent
A l'odeur des Français ils hurlent!
Sur les chemins, bientôt ils verront
Couler le sang comme de l'eau.
Si bien que deviendra rouge le poitrail des canards
Et des oies blanches lorsqu'ils [nagent].
Plus de morceaux de lances en tranches
Que de branches après une tornade.
Encore plus souvent [on verra] des têtes de mort
Qu'il n'y en a dans les ossuaires.
Les gars de France, où ils tomberont,
[Jusqu'au jour du Jugement ils seront étendus]
Jusqu'au jour du Jugement et du châtiment
Avec le Traître qui dirige la violence..
L'égout des arbres
Tiendra lieu d'eau bénite sur leurs tombes.
|