I |
![]() II 21. Enora a oa souezhet bras, Tronoz-beure, pa zihunas, O c'houzout petra oa degou'et, Na pelec'h oa aet he fried. 22. Evel ma red dour er gwazhioù, E ro he daoulagad daeroù Dre ma oa, siwazh dezhi! losket, Gant he mignon, hag he 'fried. 23. Gouelañ 'devoa graet 'pad an deiz, Heb kavout frealz d'he ene. Gouelañ goude koan 'devoa graet, Hep gallout be'añ diboaniet. 24. Ken a gouezhas kousket skuizh-tre, Hag a zeuas de'i un huñvre : Gwelet he gwaz en he c'hichen Ker kaer evel an heol melen, 25. Hag e lare: - Deut-hu ganin, Mar fell deoc'h mirout hoc'h ene ; Deut, heb dale 'bet, war ar maez, Da ober ho silvidigezh.- 26. Ha hi, dre hun, da lavared: - Mont a rin ganeoc'h, va 'fried Lec'h a gerfec'h, da leanez, Da ober va zilvidigezh.- 27. Ar re gozh o deus lavaret Penaos e oa hi bet douget, Hag hi kousket, dreist ar mor bras, Gant an aelez, da zor he gwaz. 28. Toull dor he gwaz pa zihunas, Tri zaol war an nor a reas - Me zo ho tous hag ho pried A zo gant Doue digaset.- 29. Hag eñ d'he anaout dioc'h he mouezh, Ha da sevel kerkent, ha maez, Hag e zorn 'n he dorn e lakae, Gant komzoù kaer dimeus Doue. 30. Goude 'zavas ul lochig de'i, 'Tal e hini, a gostez kleiz, Tal ar feunteun, gant balan glas, En ur wasked, adreñv ar Roc'h c'hlas. 31. Pellik meur e chomjont eno, Ken a yeaz brud dre ar vro Eus ar burzhudoù 'devoant graet, Ha oant bemdez darempredet. 32. Un noz an dud ' oa war ar mor A welas an neñvoù digor, Hag e klefjont meuleudioù, Ken a oant bamet o selaou 33. Hag antronoz ur baourez gaezh, Hag hi kollet ganti he laezh, He bugel o vont da zemplañ A zeuas da gaout Enoran. 34. Kaer he doa gervel ' toull an nor Na deue gour evit digor Ken a welas dre un toullig An itron stouet marv-mik, 35. Hi ker kaer hag an heol melen ; Hag al loch leun a sklerijenn Hag ur paotrig gwisket e gwenn, War e zaoulin en he c'hichen. 36. Ha hi da ziblas, en ur red Da gavout Efflamm benniget Digor-kaer oa dor ar vinic'hi Hag eñ marv 'vel e hini 37.An traou-mañ ma n'ankounac'her, N'emaint bet biskoazh e neb levr, Lakaet int bet e gwerzioù, Da ve'añ kanet en ilizoù. |
P.208 Buhez an Aotroù Sant Efflamm 1. E Iberni a oa ganet Mab d'ur priñs gallouduz meurbet Pemzeg kant vloaz zo tremenet A oa Sant Efflamm añvezet. 2. Ur brezel deus ar kruellañ E-devoa padet meur a vloaz Etre e zad hag ur roue A rene e-barzh ar vro-se. 3. Hogen ar peoc'h oa sinet Gant promesa euz e eured Dioc'h Enora ar briñsez Merc'h d'ar roue ha penn-herez. 4. Pa 'zeuas koulz eus an eured Ar priñs 'n em gavas glac'haret Dre c'hoant bras d'en em goñsakriñ Da Zoue e-lec'h dimeziñ. 5. Koulskoude, gant aoñ d'ar brezel, A eurejas ar priñs santel, Gant koñje bevañ gant e gwreg Evel un tad gant e merc'hed. 6. Pa voa echu fest an eured, Efflamm ' lavaras d'e fried: - Evit mad ar rouantelez Eo bet graet hor briedelezh, 7. Mez, Honora, va fried kêr, Hor silvidigezh rankomp ober - Doue, respontas Honora, Dleer servijoud dreist pep tra. - P.209 8. An heol ne oa ket savet E oa Sant Efflamm ellestret En ur goz lestr leun a toulloù, Heb stur, heb gwern, hag heb gouelioù. 9. E gompagnunez lavare: - Aotroù, n'it ket el letr fall-se! Rag, a-sur, e vimp-ni beuzet, Araok bezañ ar mor treuzet. - 10. Hogen ar priñs ken ...tel Navigas eneb an avel. Un elez demeus an neñvoù ... 11. Al lestr, henchet dre an elez, A zouaras el Leo-Drez. Ar Zant hag e gompagnunez A zaoulinont gant trugarezh. 12. Ur marc'heg bras, en amzer-se, Gant boukler, kaskenn ha kleze, Pignet war ur pikol marc'h glaz, D'ar veajerien lavaras. 13. - Me zo roue ar Vretoned. Artur an Terrupl lezañvet, Deuet amañ, deus a Lannuon Evit distrujiñ an Dragon. 14. Pellait ac'han, me ho ped, Ma na karit bezañ debret, Rag tost amañ zo an dragon A laka trubuilh er c'hañton. 15. Brasoc'h eo eged un ejenn, Daou gorn du gantañ en e benn, Spouron eo gweled e genoù O tislonk meur a flammoù. - 16. En amzer-se, al loen spontus War-zu ar roue gallouduz A zeuas gant intañsion D'hen debriñ heb remision. 17. Artur a skoas war e benn, Gant e c'hleze reas kemen 'G er-fin e droc'has e c'herniel Hag al loen bluñset a tec'has pell. 18. Artur, neuze, a lavaras: - Evañ dour refe din mat-bras! - Ha Sant Efflamm reas, gant e vazh War ar roc'h kalet, ur groaz. 19. Ha raktal, ar roc'h ' zigoras, Deus e greiz ur feunteun ' redas, Hag an den santel dre gras Doue A roas he nerzh d'ar roue. P.210 20. Artur a zeuas d'an emgann Adarre dirak Sant Efflamm, Med nerzh ar flamm, c'hwezh ar moged Reas dezhañ kouezañ semplet. 21. Hag Efflamm tostaas neuze Eus an dragon estlammus-se: - Dre urzh Doue oll-gallouduz, Me orderan dit moned diouzhtu D'ur beuzhiñ e-kreiz ar mor-du. - 22. Ne oa ket e ger echuet Pa an dragon a oa kouezhet Gant un trouzh spontus-bras er mor A oa dindan e treid digor. 23. Ar roue Breizh pa e welas Eus ar Zant ar burzhudoù bras, War an traez chomas daoulinet Gant souezh stouet hag ar respet. 24. Goude bezañ rentet grasoù D'ar Zant deus e vadelezhoù E pedas dont, dre drugarez, Da jom gantañ en e palez. 25. Ar Zant a respontas outañ: - Aotroù, me a renk chom amañ ... er forest di ... ul lean-ti - 26. Ar Zant hag e gompagnunez A gavfont un ti dilezet Hag e rejont projed da yun Peder devezh en ur sizhun. 27. Hogen tra buzhudus meurbed Ur ... un ael ... ... ar Z ... Magadurezh a-berzh Doue. 28. Ar Zant hag e gompagnunez Chomjont aze dre garantez. Ar Zant ree bemdeiz burzhudoù Estonuz, memez d'an neñvoù! 29. Antronoz vintin pa zavas Gwel't he-deus Santez Enora Ne ... bras Gant ... 30. ... e n'em rezolvas Da vont da glask he gwaz. Kement rez erruas er-fin En ur chastel tost da Blestin. 31. War al lez un ozac'h 'gavas A oa gantañ ur barv vraz A diouzhañ e goulenas Pelec'h oa Sant Efflamm he gwaz. P.169 32. Erruas aotroù ar chastel Hag a oa un den miliget. Pa welas an dimezel goant He lamel en-devoa c'hoant. 33. Ha skañv war e varc'h a bignas Ha war he lerc'h a galoupas. 34. Mez kaer en-doe bet kerzhet Gounid warnezhi n'halle ket, Rag ar werc'hez, mamm de Jezuz, Sikoure ar... vit... [1] 35. Honora entreas en ti Hag an aotroù kerkent hag hi Mez en diavez a jommas Rag e vrec'h war an nor ' stagas. 36. Neuze Honora ' goulennas Digant ar priñs santel he gwaz: - Perak ho-peus em dilezet, Ur priñsez dleeac'h da gared? 37. - Me 'meus lezet va gurunenn, Va gwreg war ar vro heb anken. Jezuz en-deus din kelennet Oc'h ober pijinenn kalet. 38. C'hwi, Honora, kemerit skaer War Efflamm, war ho pried kaer! Ait d'en-em ober leannez A refet ho silvidigezh. - Eno Sant Efflamm a varvas... 39. Un den bede en e chapel Pell zo goude ma oa marvet. Welas tachoù gwad o sevel War ar maen e-kreiz ar pave. 40. Diplasas evit Landreger Da ziskuilhañ ar burzhud kaer An eskob d... e gwir Da goût ma oa kement-se gwir. 41. Korf Sant Efflamm a oe kavet Gant paper pelec'h oa skrivet E holl buhez karantezus Hag e burzhudoù estonuz. 42. Da Blestin a oa digaset Ar Zant gant enor ha respet. Eno, tud santel ha devot, Ait, da gas dezhañ ho pedenn. |
P.208 Vie de Monseigneur Saint Efflamm 1. En Hibernie était né Un fils à un prince très puissant Il y a de cela quinze cents ans. On l'appelait Saint Efflamm. 2. Il y eut une guerre des plus cruelles Qui avait duré bien des années Entre son père et un roi Qui régnait en cette contrée. 3. Or la paix fut signée Avec la promesse qu'il épouserait La princesse Honora Fille de ce roi et son unique héritière. 4. Quand vint le terme fixé pour le mariage Le prince fut désespéré Car il aspirait fort à se consacrer A Dieu, plitôt que de se marier. 5. Cependant, par crainte d'une guerre, Le saint prince se maria, A la condition d'être son épouse Comme un père avec ses filles. 6. Quand les fêtes de noces furent achevées, Efflamm dit à sa femme: - C'est pour le bien de nos royaumes Que fut prononcée notre union, 7. Mais, Honora, ma chère épouse,, Il nous faut faire notre salut - Dieu, répondit Honora, Doit êtrte servi avant toute chose. - P.209 8. Le soleil n'était pas levé Que Saint Efflamm s'était embarqué A bord d'un vieux bateau plein de trous, Sans barre, sans mât et sans voiles. 9. Ses compgnons disaient: - Seigneur ne montez pas sur ce vieux raffiot! Car, à coup sûr, nous coulerons, Avant d'avoir traversé la mer. - 10. Mais le prince ... I naviga à contre-vent. Un ange descendu du ciel ... 11. Le bateau guidé par l'ange, Aborda à la Lieue-de-Grève. Le saint et ses compagnons S'agenouillèrent avec reconnaissance. 12. Un grand chevalier, en ce temps-là, Avec bouclier, casque et épée, Monté sur un énorme cheval gris, Dit aux voyageurs: 13. - Je suis le roi des Bretons. Surnommé Arthur le Terrible, Venu ici de Lannion Pour exterminer le Dragon. 14. Eloignez-vous d'ici, je vous prie, Sivous ne voulez pas être dévorés, Car le dragon est tout près d'ici A semer la terreur dans le canton. 15. Il est plus grand qu'un boeuf, Il porte deux cornes sur la tête, Il est effrayant de voir sa gueule Vomir quantité de flammes. - 16. A cet instant, l'animal effroyable S'approcha du roi puissant Avec la ferme intention De le manger, sans rémission. 17. Arthur le frappa à la tête, De son épée, tant et si bien Qu'il finit par lui trancher les cornes Et que l'animal blessé s'éloigna. 18. Arthur dit alors: - Boire de l'eau me ferait grand bien! - Et Saint Efflamm dessina de son bâton Sur la roche dure une croix. 19. Et aussitôt le roc s'ouvrit, Une source jaillit en son sein, Et le saint homme, par la grâce de Dieu Rendit au roi sa force. P.210 20. Arthur retourna au combat En présence de Saint Efflamm, Mais l'ardeur de la flamme, l'odeur de la fumée Le firent tomber évanoui. 21. Alors Efflamm s'approche De cet épouvantable dragon: - Au nom du Dieu tout puissant, Je t'ordonne d'aller tout de suite Te noyer dans l'océan noir. - 22. Il n'avait pas fini de parler Que le dragon s'était abîmé Avec un fracas épouvantable dans la mer Qui s'était ouverte sous ses pieds. 23. Le roi de Bretagne, quand il vit De ce saint les puissants miracles, Resta agenouillé sur la grève Courbé par la stupeur et le respect. 24. Après avoir rendu grâces Au saint pour ses bienfaits Il l'invita à le suivre, en remerciement, Et à demeurer avec lui dans son palais. 25. Le saint lui répondit: - Seigneur, je dois rester ici, ... dans la forêt, pour y ... fonder un monastère. - 26. Le saint et ses compagnons Trouvèrent une maison abandonnée Et ils projetèrent de jeûner Quatre jours par semaine. 27. Mais, chose merveilleuse, On vit un ange ... ... venu du ... De la nourriture de la part de Dieu. 28. Le saint et ses compagnons Demeuraient là par amour. Le saint faisait tous les jours des miracles Etonnants même pour les Cieux! 29. Un beau matin, en se levant Il vit Sainte Honora Qui en proie à un grand ... Avec ... 30. ... elle vait résolu D'aller à la recherche de son époux. Si bien qu'elle finit par arriver Dans un château près de Plestin. 31. Sur la rive elle trouva un homme Qui avait une grande barbe A qui elle demanda S'il savait où était Saint Efflamm son mari. P.169 32. Arriva le seigneur du château. C'était un homme maudit. Quand il vit la belle demoiselle Il eut envie de l'enlever. 33. Et, promptement, il sauta sur son cheval Et galopa à sa poursuite. 34. Mais il avait beau presser l'allure Il ne pouvait la rattraper: Car la Vierge, mère de Jésus Aidait la pauvrette à courir [1] ... 35. Honora entra dans la maison Et le seigneur en même temps qu'elle. Mais il resta à l'extérieur Car son bras restait fixé à la porte. 36. Alors Honora demanda Au prince, le saint, son époux: - Pourquoi m'avez-vous abandonnée, Une princesse que vous deviez aimer? 37. - J'ai renoncé à ma couronne, Ma femme, en mon pays, sans chagrin. Jesus m'a enseigné A faire rude pénitence. 38. Vous, Honora, prenez exemple Sur Efflamm, votre cher époux! Allez et faites vous nonne! Vous ferez ainsi votre salut. - Sur ce, Saint Efflamm mourut... 39. Un homme priait en sa chapelle - Il y a longtemps qu'il était mort - Quand il vit du sang se répandre Sur la pierre parmi les pavés. 40. Il se rendit à Tréguier Pour révéler le grand miracle A l'évêque qui voulut, c'était son droit, Savoir si cela était vrai. 41. Le corps de Saint Efflamm fut trouvé Avec un papier où était écrite Toute sa vie charitable Et ses miracles étonnants. 42. A Plestin fut transporté Le saint avec honneur et respect. Allez-y, peuple saint et dévot, Lui faire hommage de votre prière! |
P.208 Vie de Monseigneur Saint Efflamm 1. En Hibernie était né Un fils à un prince très puissant Il y a de cela quinze cents ans. On l'appelait Saint Efflamm. 2. Il y eut une guerre des plus cruelles Qui avait duré bien des années Entre son père et un roi Qui régnait en cette contrée. 3. Or la paix fut signée Avec la promesse qu'il épouserait La princesse Honora Fille de ce roi et son unique héritière. 4. Quand vint le terme fixé pour le mariage Le prince fut désespéré Car il aspirait fort à se consacrer A Dieu, plitôt que de se marier. 5. Cependant, par crainte d'une guerre, Le saint prince se maria, A la condition d'être son épouse Comme un père avec ses filles. 6. Quand les fêtes de noces furent achevées, Efflamm dit à sa femme: - C'est pour le bien de nos royaumes Que fut prononcée notre union, 7. Mais, Honora, ma chère épouse,, Il nous faut faire notre salut - Dieu, répondit Honora, Doit êtrte servi avant toute chose. - P.209 8. Le soleil n'était pas levé Que Saint Efflamm s'était embarqué A bord d'un vieux bateau plein de trous, Sans barre, sans mât et sans voiles. 9. Ses compgnons disaient: - Seigneur ne montez pas sur ce vieux raffiot! Car, à coup sûr, nous coulerons, Avant d'avoir traversé la mer. - 10. Mais le prince ... I naviga à contre-vent. Un ange descendu du ciel ... 11. Le bateau guidé par l'ange, Aborda à la Lieue-de-Grève. Le saint et ses compagnons S'agenouillèrent avec reconnaissance. 12. Un grand chevalier, en ce temps-là, Avec bouclier, casque et épée, Monté sur un énorme cheval gris, Dit aux voyageurs: 13. - Je suis le roi des Bretons. Surnommé Arthur le Terrible, Venu ici de Lannion Pour exterminer le Dragon. 14. Eloignez-vous d'ici, je vous prie, Sivous ne voulez pas être dévorés, Car le dragon est tout près d'ici A semer la terreur dans le canton. 15. Il est plus grand qu'un boeuf, Il porte deux cornes sur la tête, Il est effrayant de voir sa gueule Vomir quantité de flammes. - 16. A cet instant, l'animal effroyable S'approcha du roi puissant Avec la ferme intention De le manger, sans rémission. 17. Arthur le frappa à la tête, De son épée, tant et si bien Qu'il finit par lui trancher les cornes Et que l'animal blessé s'éloigna. 18. Arthur dit alors: - Boire de l'eau me ferait grand bien! - Et Saint Efflamm dessina de son bâton Sur la roche dure une croix. 19. Et aussitôt le roc s'ouvrit, Une source jaillit en son sein, Et le saint homme, par la grâce de Dieu Rendit au roi sa force. P.210 20. Arthur retourna au combat En présence de Saint Efflamm, Mais l'ardeur de la flamme, l'odeur de la fumée Le firent tomber évanoui. 21. Alors Efflamm s'approche De cet épouvantable dragon: - Au nom du Dieu tout puissant, Je t'ordonne d'aller tout de suite Te noyer dans l'océan noir. - 22. Il n'avait pas fini de parler Que le dragon s'était abîmé Avec un fracas épouvantable dans la mer Qui s'était ouverte sous ses pieds. 23. Le roi de Bretagne, quand il vit De ce saint les puissants miracles, Resta agenouillé sur la grève Courbé par la stupeur et le respect. 24. Après avoir rendu grâces Au saint pour ses bienfaits Il l'invita à le suivre, en remerciement, Et à demeurer avec lui dans son palais. 25. Le saint lui répondit: - Seigneur, je dois rester ici, ... dans la forêt, pour y ... fonder un monastère. - 26. Le saint et ses compagnons Trouvèrent une maison abandonnée Et ils projetèrent de jeûner Quatre jours par semaine. 27. Mais, chose merveilleuse, On vit un ange ... ... venu du ... De la nourriture de la part de Dieu. 28. Le saint et ses compagnons Demeuraient là par amour. Le saint faisait tous les jours des miracles Etonnants même pour les Cieux! 29. Un beau matin, en se levant Il vit Sainte Honora Qui en proie à un grand ... Avec ... 30. ... elle vait résolu D'aller à la recherche de son époux. Si bien qu'elle finit par arriver Dans un château près de Plestin. 31. Sur la rive elle trouva un homme Qui avait une grande barbe A qui elle demanda S'il savait où était Saint Efflamm son mari. P.169 32. Arriva le seigneur du château. C'était un homme maudit. Quand il vit la belle demoiselle Il eut envie de l'enlever. 33. Et, promptement, il sauta sur son cheval Et galopa à sa poursuite. 34. Mais il avait beau presser l'allure Il ne pouvait la rattraper: Car la Vierge, mère de Jésus Aidait la pauvrette à courir [1] ... 35. Honora entra dans la maison Et le seigneur en même temps qu'elle. Mais il resta à l'extérieur Car son bras restait fixé à la porte. 36. Alors Honora demanda Au prince, le saint, son époux: - Pourquoi m'avez-vous abandonnée, Une princesse que vous deviez aimer? 37. - J'ai renoncé à ma couronne, Ma femme, en mon pays, sans chagrin. Jesus m'a enseigné A faire rude pénitence. 38. Vous, Honora, prenez exemple Sur Efflamm, votre cher époux! Allez et faites vous nonne! Vous ferez ainsi votre salut. - Sur ce, Saint Efflamm mourut... 39. Un homme priait en sa chapelle - Il y a longtemps qu'il était mort - Quand il vit du sang se répandre Sur la pierre parmi les pavés. 40. Il se rendit à Tréguier Pour révéler le grand miracle A l'évêque qui voulut, c'était son droit, Savoir si cela était vrai. 41. Le corps de Saint Efflamm fut trouvé Avec un papier où était écrite Toute sa vie charitable Et ses miracles étonnants. 42. A Plestin fut transporté Le saint avec honneur et respect. Allez-y, peuple saint et dévot, Lui faire hommage de votre prière! |