I 72. Etre Lorgnez ha marc'heg Lez-Breizh A zo
bet tonket un emgann reizh
73. Doue da ray gounid d'ar Breizhad Ha d'ar
re zo er gêr keloù mat !
74. An aotrou Lez-Breiz a lavare D'e floc'hig
yaounak, un deiz a oe :
75. - Dihun, va floc'h, ha sav alese Ha kae da
spuran din va c'hleze
76. Va zok-houarn, va goaf ha va skoed D'o ruziañ
e gwad ar C'hallaoued
77. Gant skoazell Breizh ha ma divrec'h Me ho savo
c'hoazh hiziv d'an nec'h !
78. - Va aotrou mat, din-me leveret : Ha d'an
emgann d'hoc'h heul na in ket ?
79. - Ha petra lavarfe da vamm ger Ma na
zistrofez ket mui d'ar gêr ?
80. Pa redfe da wad war an douar Piv lakefe
termen d'he glac'har ?
81. - Añv' Doue ! Aotrou, maz' em c'harit D'an
emgann c'hwi va laosko monet.
82. N'am-eus ket aon rak ar C'hallaoued Kriz
eo va c'halon, va dir lemmet.
83. Bezañ drouk gant nep a garo E-lec'h
ma eot, me a yelo!
84. E-lec'h ma eot, me a yelo; 'Lec'h ma vrezelot, me
'vrezelo! -
II 85. Mont eure Lez-Breizh d'an emgann Nemet e floc'h
yaouank gantañ.
86. Santez Ana 'r Vor pa erruas Tre 'barzh he iliz eñ a
yeas
87. - Itron Santez Ana benget Yaouankik e teuis d'ho kwelet.
88. Ne oan ket ugent vloaz echuet Hag e ugent stourmad e oan bet.
89. Hag oc'h holl on eus gounezet Dre ho kennerzh, Itron benniget.
90. Mar d' ean-me c'hoazh war va c'hiz d'ar vro, Mamm Santez Ana, me ho kopro;
91. Me royo deoc'h ur gouriz koar A ray teir zro dro d'ho
moger
92. Teir d'hoc'h iliz, teir d'ho pered Ha teir d'ho touar, pa
vin degouet.
93. Hag ur banniel voulouz-satin-gwenn Un troad olifant
flour d'e dougen
94. Hag seizh kloc'h arc'hant a roin ouzhpenn A gano
ge, noz-deiz, war ho penn
95. Ha teir gwech ez in war va daoulin Da
gerc'hat dour evit ho piñsin!
96. - Kae d'an emgann, kae, marc'heg Lez-Breizh
Mont a ran-me ganeout-te ivez! -
III 97. - Klevet-hu 'mañ Lez-Breizh o
tonet Gantañ ur strollad, hag eñ fardet !
98. Ha ! dindanañ ur azenig
gwenn Ur c'habestrig kanab en e benn
99. Hag ur floc'h bihan en e gichen
Hag eñ, hervez e vrud, ur gwall zen. -
100. Floc'h bihan Lez-Breizh dal m'o
gwelas Tostoc'h-tost d'e vestr en em riblas:
101. - Sellet-hu ! Lorgnez o
tont en hent ! Ur stroll marc'heien 'n e ziagent
102. Ur stroll
marc'heien a-dreñv e gein Dek zo, ha dek all, ha dek ouzhpenn !
103. 'Maint o tizhout gant ar c'hoad kistin Bec'h a vo, mestr paour, en
em zifenn!
|
104. - Gwelet pet zo anezho rit-te Pa o devo tañvaet va
dir-me
105. Stok da gleze, floc'h, ouzh va c'hleze Ha deomp-ni a-raok en
o bete. -
IV 106. - Ha ! demad dit-te, marc'heg Lez-Breizh - Ha ! demad
dit-te, marc'heg Lorgnez!
107. - Ha deut out da-unan d'an emgann? - N'on ket deut d'an emgann ma-unan 108. D'an emgann ma-unan ned an ket Santez
Ana zo ganin kevred
109. - Dont a ran-me a-berzh va roue Da lemel
diganit da vuhez
110. - Kae war da c'hiz ! Lavar d'az roue Me ra fae
outañ, 'vel a'nout-te.
111. Me ra fae outañ, 'vel a'nout-te 'Vel deus da
gleze, 'vel deus da re
112. Kae da Baris, e-mesk ar merc'hed Da zougen da
zilhad alaouret
113. 'Hend-all, e lakain da wad ken yen Ha ma'z eo an
houarn pe ar mein
114. - Marc'heg Lez-Breizh, din-me leveret, E pe gwad
emaoc'h-hu bet ganet ?
115. Disterañ mevel zo em bandenn A lamfe ho tok
diwar ho penn! -
116. Lez-Breizh, 'dal m'hen deveus e glevet E gleze bras
en deus diwennet
117. - Ma ne t'eus ket anave'et an tad Me ray dit anaout
ar mab anat ! -
V 118. Lean kozh ar c'hoad war dreuz e gell Da floc'h
Lez-Breizh a lavare hael:
119. - Tizh zo warnoc'h o redek er c'hoad !
Saotret hoc'h harnez gant poult ha gwad
120. Deuet, mabig, tre em
minic'hi Deuet da ziskuizh ha da walc'hiñ
121. - N'eo ket dare diskuizh
ha gwalc'hiñ Nemet kaout ur feunteun, hep si
122. Kaout dour dre-mañ d'am
mestr yaouank Hag eñ kouezet en emgann skuizh-stank
123. Trizek soudard
lazhet dindanañ Marc'heg Lorgnez lazhet da gentañ !
124. Ha n'em eus
diskaret kement-all Lammout kuit o deus graet ar re all. -
VI
125. Breizhat en e galon na vije Nep a-walc'h e galon na c'hoarzhe
126. O
welet ar yeot glas ruziet Gant gwad ar C'hallaoued milliget
127. An
aotrou Lez-Breizh, en e goazez, O tiskuizhañ, outo a selle
128. Kristen
en e galon na vije E Santez Ana, nep na ouelje
129. O welet an iliz o
leizhañ Gant daoulagad Lez-Breizh o ouelañ
130. War e zaoulin, o ouelañ
Lez-Breizh, O trugarekaat gwir-warez Vreizh
131. - Trugarekaat ! mamm
Santez Ana ! C'hwi hoc'h eus gounezet an taol-mañ ! -
VII 132. Da
zerc'hel koun mat eus an emgann Eo bet savet ar barzhoneg-mañ
133. Ra
vezo kanet gant tud a Vreizh En enor d'an aotrou mat Lez-Breizh !
134. Ra
vezo kanet pell tro-war-dro Da lakaat laouen holl dud ar vro ! -
|
I 135. Roue ar C'hallaoued lavare Da aotrounez e
lez, ur mare:
136. - Hennezh a aotreo din gwir feiz A zeuio a-benn eveus
Lez-Breizh
137. C'hoari enep din-me, na ra ken, Kerkoulz ha lazhañ va
marc'heien. -
138. Morian ar roue 'dal m'e glevas Dirak tal ar roue a savas
:
139. - Aotren, aotrou, a ris d'hoc'h gwir feiz Ha testoù a brofis alies
140. Hogen pa vennit, hiziv an deiz, Test a brofin c'hoazh marc'heg
Lez-Breizh
141. Ma na gasan deoc'h warc'hoazh e benn Da eo din kas ma
hini laouen. -
II 142. Floc'hig Lez-Breizh, antronoz-beure, A rede d'e
gaout aonik-tre
143. - Morian ar roue a zo deuet Ha ho tichekañ en deveus
graet
144. - Mar ma dichekañ en deveus graet Monet war e zicheg a zo ret
145. Aotrou kaezh, na ouzoc'h ket eta ? Dre ardoù an diaoul c'hoari a ra
146. - Mar dre ardoù an diaoul e c'hoari Dre gennerzh Doue c'hoariomp-ni
!
147. Kae prim da sternañ va marc'h du din Keit ha ma venn oc'h am
harneziñ
148. - Salokras, aotrou, ma em c'hredet War ho marc'h du na
c'hoariot ket
149. Tri marc'h zo er roue-marchosi C'hwi 'po an dibab
anezho zri
150. Ha mard eo da deoc'h va c'hlevet-me Diskuliañ deoc'h ur
rin a rin me
151. Gant ur c'hloareg kozh 'm eus e glevet Un den Doue, mar
zo war ar bed
152. Ar balafrez gell na gemerfet Nag ar balafrez gwenn
kennebeut
153. Ar balafrenn gwenn na gemerfet An hini du na lavaran ket
154. Hennezh a zo e-kreiz ar re-se Hag e zoñvaaz Morian ar roue
155. Ma em c'hredet, kemeret ane'añ Evit monet d'an emgann gantañ
156. Pa zeuio ar Morian tre er sal E taolo d'an douar e vantell
157. Taolet ket ho mantell d'an douar Hogen laket anezhi war varr
158. Mar laka e zilhad war ho re Dont a ray ar roñfl du kreñvoc'h-kreñv
159. Ha pa zeuio warnoc'h ar roñfl du Gant prenn ho koaf ho kroazañ
reot-hu
160. Ha neuze pa lammo foll ha taer C'hwi lakay ho koaf d'hen
degemer
161. Dre nerzh ho tivrec'h hag an Drinded Ho koaf en ho torn na
vraeo ket. -
III 162. E c'hoaf en e zorn na vraeas ket Dre nerzh e
zivrec'h hag an Drinded !
163. E c'hoaf en e zouarn na flache Pa
varc'heke 'n eil deus egile
|
164. Pa varc'hekent er sal, tal-ouzh-tal,
Beg-ouzh-beg, o goafoù herrus-dall
165. Herrus-dall o c'hezeg o froennat
O 'n em dantañ ken a strinke gwad
166. Ar roue gall, hag eñ kadoret
Gant e dudjentil-veur o sellet
167. O sellet hag o lavaret: - Dalc'h,
Dalc'h mat ! morvran du ! gra gant ar voualc'h ! -
168. Pa lamme gantañ ar
roñfl ken taer Evel an tourmant gant al lester
169. E c'hoaf en e zorn na
flachas ket Goaf ar Morian breviñ en deus graet
170. Ken a oa goaf ar
roñfl skiriennet Hag eñ en un taol skarzh divarc'het
171. Ha pa oant war
droad war al leur-zi Diarbennañ reont gant distalm kriz
172. Ha gant ar
c'hleze en em fustont Ken a grene 'r vurioù gant ar spont
173. Ha ken a
daole tan o armoù Evel houarn ruz war anneoù
174. Ken a gavas an tu ar
Breton Ha blantas e gleñv en e galon
175. Ken a gouezas Morian ar roue
Hag e benn gant al leur a stoke
176. Ha Lez-Breizh, pa 'n deveus her
gwelet E droad war e gof en deus lakaet
177. Hag e c'hoaf digantañ a
dennas Ha penn ar Morian bras a droc'has
178. Ha penn ar Morian pa oe
troc'het Deus penn e zibr en deus e staget
179. Deus penn e zibr en deus
e staget Dre e varv louet ha nezet
180. Hag e gleze gwadek pa welas
Pellañ ma c'hellas eñ e daolas
181. - Fae eo ganin dougen ur c'hleze
Saotret e gwad Morian ar roue ! -
182. Hag eñ da bignat war e varc'h feul
Hag er-maez, gant e floc'hig d'e heul
183. Ha d'ar gêr evel ma oe
digoue'et Penn ar Morian en deus distaget
184. Hag eus e zor en deus e
staget Da reiñ da sellet d'ar Vretoned
185. Euzhus sell ! du e zremm,
gwenn e zent, Ken a sponte nep a oa en hent
186. Nep a oa en hent hag a
selle Ouzh e veg digor a vadaoue
187. Ken a lavare ar varc'heien :
- An aotrou Lez-Breizh a zo un den ! -
188. Hag an aotrou Lez-Breizh,
a-neuze, A lavare ivez evel-se :
189. - E ugent stourmad emaon-me bet
Hag ouzhpenn mil den am eus trec'het
190. Ha biskoazh n'am boe kement a
boan Evel o c'hoari deus ar Morian
191. Itron Santez Ana, va mamm ger
C'hwi a ra burzhudoù em c'heñver !
192. Me a savo deoc'h un ti-bediñ
War grec'h, etre Leger ha Gindi - |
193. An aotrou Lez-Breizh, un deiz a oe A yae en arbenn d'ar
roue
194. En arbenn d'ar roue d'an emgann Pemp mil marc'heg mat a-du
gantañ
195. Hag endra ma oa o kimiadañ Tan an taran, tan ar foeltrusañ !
196. Hag e floc'h klouar 'dal m'arvestas Prederiañ en drouk a reas :
197. - En añv Doue ! Mestr, chomit er gêr Ur gwall zevezh hiziv a gejer !
198. - Chom er gêr, va floc'h, ne c'hallan ket Pa'm eus lâret mont,
renkan monet !
199. Ha monet a rin tra vo buhez Buhez enaouet e-barzh am
c'hreiz
200. Ken a zalc'hin kalon roue 'n argoad Etre an douar ha sol va
zroad. -
201. C'hoar Lez-Breizh, kerkent ha m'her gwelas Gant kabestr
marc'h he breur a sailhas :
202. - Va breur, va breur ker, ma em c'haret
D'an emgann hiziv na eot ket |
203. Nemet d'ar marv na afac'h se ! Ha
petra vo a'nomp goude-se ?
204. Morvarc'h gwenn war an aod a welan Un aer
vras divent en-dro dezhañ
205. En-dro d'e zivesker dreñv daou skoulm gwall
Ha en-dro d'e voueloù tri skoulm all
206. Daou en-dro d'e zivesker
ha d'e c'houg Hed e vrusk 'n em stlej, hen gor, hen moug
207. Ken a sav
war e dried ar marc'h kaezh Hag a-dreuz penn, e tant chig ar gouez
208. Hi a vadailh, a dreflemm ruz gwad Ha dibunañ 'ra o c'hwibanat
209. Ken a glev he aered, hag e lamm Tec'h kuit, dispar, unik ! tec'h
dinamm !
210. - Bez a C'hallaoued pezh a garo! Me na derc'han ket raok ar
marv ! -
211. Ne oa ket peurlavaret e c'her Ha pa oa pellik, pell eus ar
gêr |
I 212. Pa oa kousket lean koad Hellean Tri zaol war e zor
a skoas unan
213. - Lean mat, digorit an nor din Ma 'm bo minic'hi a
vinic'hin
214. 'Mañ an avel kriz diwar vro-C'hall Pa na vresk na loen
gouez na chatal
215. 'Mañ an avel garv diwar vor Ned eo ket brav bout e
toull an nor
216. - Na piv oc'h a skoit war va dor Da hanternoz o
c'houlenn digor ?
217. - Am anavout mat a eure Breizh E deiz e anken me
oa Lez-Breizh
218. - Mard oc'h-hu na zigorin ket Klevout oc'h ur gelenn
am eus graet
219. Klevout oc'h ur gelenn am eus graet Hag enep d'ar roue
benniget
220. - Gelenn, Doue zo test ! n'emaon ket Na trubard a-had-all,
kennebeut
221. Va mallozh a roan d'an drubarded Ha d'ar roue ha d'ar
C'hallaoued !
222. O zeod a daol c'hwezh evel teod ki C'hwezh a splui
'vel c'hwezh re o leskiñ
223. Va mallozh a roan d'an drubarded ! Paneveto
am be gounezet
224. - Mab-den, mir da villigiñ morse Kar, na diskar, na
den evel-se
225. Na dreist-holl an aotrou roue Rak eoulet emañ bet gant
Doue
226. - Eoulet gant Doue n'emañ ket bet Eoulet gant an diaoul ne laran
ket
227. Eoulet gant Doue n'emañ ket bet Nep a wast douar ar Vretoned
228. Hogen pezh a zeu a-berzh an diaoul A zistro, 'vat, da houarnañ Paol
229. Da houarnañ Paol-gozh a zistro E droad gantañ dishouarn atav.
230. Lean kozh, digoret an nor din M'am bezo ur maen hag aze'in
231. -
Va dor deoc'h-hu na zigorin ket Trouz am befe gant ar C'hallaoued
232. -
Lean kozh, digoret an dor din P'a-hend-all m'he zaol e-barzh an ti. -
233. Al lean kozh 'dal m'en deus klevet Sevel deus e wele en deus graet
234. Hag ur boudig ruskenn enaouas Ha da zigor an nor ez eas
235. Hogen, pa an nor digoret, Argilañ gant spont en deveus graet
236. O welet o tonet ur tasmant E benn etre e zaouarn gantañ
237. Leun
a wad ha dan e zaoulagad O troidellañ euzhus anat
238. - Tavit, kristen
kozh, na spontit ket An Aotrou Doue liv en deus roet
239. An Aotrou Doue
liv en deus roet D'am dibennañ berr, d'ar C'hallaoued
240. Ha liv a ra
bremañ ivez deoc'h D'am daspennanñ, mar plijfe ganeoc'h
241. Abalamour ma
oen truezus E-keñver va zud ha damantus |
242. - Mar ro din liv an Aotrou
Doue D'ho taspennañ, mar plij ganin-me
243. Abalamour e oec'h truezus
E-keñver ho tud ha damantus
244. Ro viot-c'hwi, va mab, daspennet En
an' Doue, Tad, Mab ha Spered !
245. Ha dre nerzh eus an dour benniget An
tasmant da zen a zo deuet
246. Pa oe deut an tasmant da zen Al lean a
gomzas evel-hen :
247. - Bremañ a reot ur binijenn Ur binijenn galet
ganin-me
248. Ur sae bom e-pad seizh vloaz 'zougfet Hag e kerc'henn ho
koug chadennet
249. Ha c'hwi a yey peb kreisteiz war-eeun Davet dour, da
feunteun beg-ar-run
250. Ra vezo graet hervez hoc'h youl c'hlan 'Vel ma
leveret, hel lavaran. -
251. Ha pa oe ar seizh vloaz tremenet Seul e dreid
gant e sae oa kignet
252. Ha louet e varv ha blev e benn Hag e varv o
tont war e varlenn
253. Hag eñ evel ur wezenn derv Hag a vije seizh vloaz
zo marv
254. An nep en divize e welet N'hen divize e anavezet
255. Nemet un itron wenn her greas O vont e-biou dindan ar c'hoad glas
256. Ha hi sellet outañ, ha gouelañ : - Lez-Breizh, va mab kaezh, ha te eo
'ta !
257. Deus amañ, va mab paour, deus amañ Ma'z in-me raktal d'az
tizammañ
258. M'az tichadennin gant va gwentl aour Me eo da vamm, Santez
Ana 'r vor ! -
II 259. Ha bremañ seizh vloaz hag ur miz krenn Oa e
floc'h d'e glask e pap tachenn
260. Hag e floc'h a lavare 'vel-mañ O vont
gant e hent e koad Hellean :
261. - Evit me bout lazhet e lazher Me am eus
kollet va aotrou ker. -
262. Evel pa glevas e penn ar c'hoad Ur marc'h
ez-kañvus o c'hwirinat
263. Hag e varc'h kerkent ha ma fronas
Azc'hwirinat, o fringal, a reas
264. Hag e penn ar c'hoad pa oe digoue'et
Marc'h du Lez-Breizh en deveus gwelet
265. Hag eñ en e stou 'tal ar
feunteun Nag evañ na peuriñ n'eure grenn
266. Nemet musañ 'n dirien
c'hlas n'eure Ha gant karn e dreid a ziskrape
267. Ha sevel e benn goude
eure Ha c'hwirinat kañvus adarre
268. Ha c'hwirinat kañvus adarre
Darn a lavar penaos e ouele
269. - Ozac'h kozh, lev, o tont d'ar feunteun,
Ha piv a gousk dindan ar vodenn ?
270. - Lez-Breizh a zo dindani kousket
Tra vezo Breizh a vezo brudet
271. Dihun a ray e-berr o youc'hal Hag
a rey o stal da re Vro-C'hall. -
| |
Carnet 2
Page 52
Lesbreiz (variantes)
74. ‘N Aotrou Lesbreiz a lavare
D e bajig bihan un deiz a oe.
75. - Harnezit din-me va inkane
Ha ma ean da c’hout ar c’hwirionez.
(a) - Atrou Lezbreiz, mar am c’hredit
Da Balestina c’hwi ned a ket.
Rak hen eo karget a C’hallaoued
A zo trec’h mad d’ar Vretoned.
[=”Gwai gwenn alar” C2 p. 154/83 , st. 5
- Da [goadestin] Balestin me a yalo.
(210.) Bez Gallaoued pezh a garo!
***
107. - Bonjour Koad-a-Skin! - Lesbreiz!
Hag e teuit ho-unan d’an arme?
108. - N’on ket deuet ma-unan d’an arme.
Ma pajik bihan zo deuet ivez.
Page 53 / 27
109. - M'am-eus lizher digant ar Roue
Ober gantañ... Lezebré...
110. - Mar eo ul lizher digant ar Roue
C’hwi a ziskouezo din-me ane[zhe].
115. Fallañ poulounnek zo em bandenn [="poloudenn"="grumeau"?]
(b) Hallfe ket al lizher dont da lenn
Ha te n'en-dout 'med un azen.
- Mar on-me azen a dra zur
Ned'on ket azen dre natur.
Ma zad a gonter oa'n den fur.
117. Mar n'ho-peus ket añvet ma zad
Me a rei d’hoc’h anvout e vab
(c)- Pe d'ar c'hentañ tan, pe d'ar c'hentañ gwad
E vije konkluet ar stourmat?
- Na da c'hentañ tan, na da c'hentañ gwad!
Me n'on ket deuet amañ d’an ebat!
Buhez ‘vit buhez a vez mad.
Page 54
- Atrou Lezobre mar am lazhit
Me a rekomand deoc'h ma fried.
Ma fried ha ma bugale
Me a rekomand deoc’h anezhe :
- Lez da bried ha da vugale!
Erbedi (rekomand) da ene da Zoue!
Rak, sur, me am-bezo anezhe...
Taolomp bremañ hor mintili
Hag eomp bremaik da c’hoari!
105. Stok da gleze deus ma hini
Ka losk hon hardi da c'hoari!
125. .... E bourc’h Prijent nep a vije.
126. Gwelet Lezobre war e borpant
Oc'h emgannañ deus c’hwec’h ha kant.
Hag o lazhañ en un instant.
128. Kriz vize ar gallon na ouelje
E Zantez Ana nep a vije
129. O velet an iliz o leizhañ (se mouiller)
Ha daoulagad Lezebreiz o ouelañ.
130. Trugarekat Santez Ana!
Page 55 / 28
131. - O trugarekaat, Santez Ana!
C’hui ho-peus gounet ar gounid-mañ.
90. Me a breno deoc’h un donezon
Hag a vo kaer doc’h deiz ar pardon.
**********************************
Carnet 2
Page 217 / 130
Lesbrez variantes
88. Ne oan ket triwec'h bloaz echuet,
…
87. - Dre ho kras, Santez Ana b[enn]iget,
Mar roit din gounit an naontekvet,
93. Me a roy deoc'h ur banniel ruz,
A vezo galoñset en daou du,
95. Ha chomin ur bloaz d’ho servijiñ
Ha skubo ho ti war ma daoulin.
Hag e gerc'ho dour en ho piñsin.
96. - Kerzh eta d'an emgann, Lebreiz,
Ha me a yelo kerkent ha te! -
***
103. - O, ma mestrik paour, droug ho difenn! -
105. - Ha stok da gleve ouzh va hini!
Ha sailh d’an emgann kerkent ha me!
106. Markis Koatorgé a lare
Da markis [Lesbreiz] en deiz-se:
page 218
107.- O Lesbrez - da unan out deuet d'an arme?
- N'on ket deuet ma-unan d’an arme:
108. Doue hag ar Verc'hez zo ganin-me,
Ha Santez Ana kerkent ha me. -
123. Ar gentañ taol en-deus c’hoariet,
Markis Koatorgé, zo douaret.
Ha pemzek deus e soudarded.
=
[Entre parenthèses:] Louisa Karré, à Kerlan, près de Kerauffret [en 22110 Plouguernével (Rostrenen)] / Youenn Brigon, à Lanriven [Lanrivain près de St-Nicolas-du-Belem] au bourg.
**********************************
Les Breiz
(d) - Me am-eus daouzek a vugale
Te c'h-eus lazhet nep o mage
Ha souten an arme a roue... -
Na kasit dezhe ma roched leun a gwad
Ha te welo mar am-eus ur mab [?].
99. Ar pajik bihan oa en tu-all
A ziskare mui pe gement-all.
page 220 (avec mélodie de F. Silcher)
72. Etre al Lornez hag al Les-Breiz
A zo bet dalc’het un emgann-reiz.
A zo bet dalc’het un emgann-reiz.
**********************************
Carnet 3
Page 56
Variantes de Lesbreiz
255. Vel ma oa echu ar seizh bloaz a-grenn,
Digouez gantañ un intron wenn:
251. E dreid kigned ha pa welaz
Na gant truez outañ hi a ouelaz:
=
257. - Deuz amañ, va mab, deuz va mab ker,
D’az zisammañ a rin ha disamm a vo Breizh. (*)
256. Me eo da vamm gaez, Santez Ana,
Deuz beteg ennon, va mab Lesbreiz!.
(En marge à droite verticalement)
258. Ur re a gisaihl aour ha dir a gemeraz,
Hag ar chadenn houarn a droc’haz,
Précédé des mots: "Ar bazh-valan"
|
Carnet 2
Page 52
Lesbreiz (variantes)
74. Le seigneur Lezbreiz disait
Un jour à son petit page:
75. - Harnachez-moi mon cheval d'amble
Je m'en vais savoir la vérité
(a) - Seigneur Lesbreiz, si m'en croyez
En Palestine vous n'irez point.
Elle est infestée de Français
Qui l'emportent en nombre sur les Bretons...
[=”Les Oies blanches dites 'alar'” C2 p. 154 / 83 , st. 5]
- En [goadestin] Palestine je me rendrai
(210.) Qu'il y ait ou non des Français!
***
107. - Bonjour Bois-Lesquin! - Lesbreiz!
Venez-vous donc seul au combat armé?
108. - Non je ne suis pas seul.
Mon petit page m'accompagne.
Page 53 / 27
109. - J'ai une lettre de la part du roi
....faire... Lesbreiz...
110. - Si vous avez une lettre de la part du roi
Vous allez me la montrer.
Au pire soudard de ma bande.
["poloudenn"="grumeau"?]
(b) Non pas! Cette lettre vous la lirez d'autant moins
Que vous n'êtes rien de moins qu'un âne.
- Si je suis un âne, il est sûr
Que je ne le suis de nature.
Mon père était, dit-on, un sage.
117. Si vous n'avez connu mon père
Vous allez connaître son fils.
(c) - Est-ce au premier coup de feu ou au premier sang
Que s'achèvera l'assaut?
- Ni au premier feu, ni au premier sang.
Je ne suis pas venu m'amuser!
Ce sera ma vie contre la votre.
Page 54
- Seigneur Lezobré si vous me tuez
Je vous recommande mon épouse
Mon épouse et mes enfants
Je vous les recommande:
- Laisse là ton épouse et tes enfants!
Et recommande ton âme à Dieu!
Eux, bien sûr, j'en prendrai [soin]...
Jetons à présent nos manteaux
Et que le duel commence.
105. Frappe ton épée contre la mienne
Et battons-nous hardiment!
125. ... Au bourg de Plévin [?] quel qu'il eût été.
126. En voyant Lezobré en pourpoint
Se battre contre 106 adversaires.
Et les tuer en un tournemain.
128. Cruel le coeur qui n'eût pleuré
A Sainte-Anne quel qu'il eût été
129. Voyant l'église toute mouillée des larmes
Que les yeux de Lesbreiz versaient.
130. Merci à vous, Sainte Annne!
Page 55 / 28
131. - Sainte Anne, merci à vous!
Cette victoire, c'est la vôtre
90. Je vous achèterai un ex-voto
Pour orner votre autel les jours de pardon.
**********************************
Carnet 2
Page 217 / 130
Lesbréz variantes
88. je n'avais pas 18 ans révolus,
…
87. - Par votre intercession, Sainte Anne bénie,
Si vous m'accordez une 19ème [victoire],
93. Je devrai vous offrir une bannière rouge,
Qui sera galonnée des deux côtés,
95. Et je resterai une année à vous servir
Et je balaierai votre sanctuaire à genoux.
Et j'airai quérir de l'eau pour votre bénitier.
96. - Marche donc au combat, Lesbreiz,
Je te suivrai, te suivrai où tu iras! -
***
103. - O, mon pauvre maître, la colère vous défende! -
105. - Frappe ton épée contre la mienne!
Et cours sus à l'ennemi, comme tu me vois faire! -
106. Le marquis Bois-Orgé disait
Au marquis Lezobré ce jour-là:
page 218
107.- O Lesbrez - es-tu venu combattre seul?
- Je ne suis pas venu combattre seul:
108. Le Seigneur Dieu et la Vierge m'accompagnent
Et Sainte Anne m'assiste également -
123. Dès le premier coup d'épées,
Le marquis Bois-Orgé gît à terre.
Avec quinze de ses soldats
=
[Entre parenthèses:] Louise Carré, à Kerlan, près de Kerauffret (en 22110 Plouguernével (Rostrenen)) / Yves Brigon, à Lanriven (Lanrivain près de St-Nicolas-du-Belem) au bourg.
**********************************
Les Breiz
(d) - J'ai une douzaine d'enfants
Tu viens de tuer leur père nourricier
Ainsi que le soutien armé du roi... -
Envoie-leur ma chemise ensanglantée
Et tu verras si j'ai un fils...-.
99. Le petit page de son côté
Abattait autant de besogne, sinon plus.
page 220 (avec mélodie)
72. Entre Lorgnez et Lesbreiz
A eu lieu un duel dans les règles.
A eu lieu un duel dans les règles.
**********************************
Carnet 3
Page 56
Variantes de Lesbreiz
255. Quand les 7 ans furent complètement achevés,
Une dame blanche vint à lui:
251. Et quand elle vit ses pieds écorchés
Elle versa des larmes de compassion:
=
257. - Viens ici mon fils, mon cher filsr,
Je vais te délivrer et délivrée sera la Bretagne. (*)
256. Je suis ta chère mère, Sainte Anne,
Viens jusqu'à moi, mon fils Lesbreiz!.
(En marge à droite verticalement)
258. Elle prit une paire de ciseaux d'or et d'acier,
Et elle trancha la chaine de fer,
(*) Précédé des mots: "Ar bazh-valan" (le marieur)
|
Notebook 2
Page 52
Lesbreiz (variants)
74. Lord Lezbreiz said
One day to his little page:
- Harness my palfrey
I'm going to the trial.
(a) - Lord Lesbreiz, if you trust me
To Palestine you shall not go.
It is teeming with French
Who outnumber the Bretons ...
[= "The Snow Geese also called 'Alar'" C2 p. 154 / 83, st. 5]
- To [Goadestin] Palestine I will go,
(210.) Whether or not there are Frenchmen there!
107. - Hello Bois-Lesquin! - Lesbreiz!
Did you come alone to fight in armed combat?
108. - No, I am not alone.
My little page accompanies me.
Page 53 / 27
109. - I have a letter from the King
....to do ... Lesbreiz .. .
110. - If you have a letter from the king
Will you please show it to me?
To anyone in my band I would
["poloudenn" = "sauce lump"?]
(b) To you, I would not. All the less so
As you are but a donkey.
- If I am a donkey, to be sure
I was not born so:
My father was, so they all say, a wise man.
117. If you did not know my father
You will make the acquaintance of his son.
(c) - Are we going to fight until first blood?
Or until the first shots are fired?
- Neither first fire nor first blood.
I did not come to have entertainment!
It will be my life against yours.
Page 54
- Lord Lezobre, if you kill me,
May I recommend you my wife,
My wife and my children?
May I recommend them to you?:
- Leave your wife and children alone!
But recommend your soul to God!
Of your kin, of course, I'll take [care] ...
Now let's take off our coats
And let the fight begin!
105. Strike your sword against mine
And let's fight boldly!
125 ... In the village of Prigent whoever was.
126. Seeing Lezobré in doublet
Fight against 106 opponents.
And kill them in a jiffy.
128. Cruel-hearted was who had not cried
In Saint-Ann Church, whoever he was
129. Seeing the church wet with tears
That Lesbreiz's eyes were pouring out.
130. Thank you, Saint Ann!
Page 55 / 28
131. - Saint Anne, thank you!
The present victory is yours
90. I will buy you an ex-voto
To adorn your altar on Pardon days .
**********************************
Notebook 2
Page 217 / 130
Lesbrez variants
88. I was not 18 years old,
...
87. When, by your intercession, blessed St. Ann,
If was granted my 19th [victory],
93. I promise you a red banner,
Adorned with braid stipes on both sides,
95. And I'll stay a year to serve you
And I will sweep your sanctuary on my knees.
And I will fetch water to fill your stoup
96. - You may go to battle, Lesbreiz,
I will follow you, follow you wherever you will go! -
***
103. - O, my dear master, Your anger be your shield! -
105. - Hit your sword against mine!
And run over to the enemy, just as I do! -
106. Marquis Bois-Orgé said
To Marquis Lezobré that day:
page 218
107. - Lesbrez, have you come to fight alone?
- I did not come to fight alone:
108. The Lord God and the Virgin accompany me
And Saint Ann also assists me -
123. From the first stroke of swords,
The Marquis Bois-Orgé lay on the ground.
With fifteen of his soldiers.
=
[In brackets:] Louise Carré, at Kerlan, near Kerauffret [near Plouguernével (Rostrenen)] / Yves Brigon, in Lanriven [Lanrivain near St-Nicolas-du-Belem town ].
**********************************
Les Breiz
(d) - I have a dozen children
You just killed their father and their support in life
As well as the armed support of the king ... -
Send them my bloody shirt
And you'll see if I have but a son ...-
99. The little page on his side
Slaughtered as much, if not more.
Page 220 (with music by F. Silcher)
72. Between Lorgnez and Lesbreiz
There was a regular fight.
There was a regular fight.
**********************************
Notebook 3
Page 56
Variations to the Lesbreiz song
255. When the seven years were completely completed,
A white lady came to him:
251. And when she saw his skinned feet
She shed tears of compassion:
=
257. - Come here my son, my dear son,
I will relieve you relieved will be Brittany. (*)
256. I am your dear mother, Saint Anne,
Come to me, my son Lesbreiz !.
(In the right margin vertically)
258. She took a pair of gold and steel shears,
And she cut off the iron chain,
(*) Précédé des mots: "Ar bazh-valan" (the matchmaker)
|