Sire Nann est un des chants de La Mort cachée présentés en version française en
LIVRE DE POCHE
par Christian Souchon
Sir Nann is one of the many songs of
The Concealed Death
presented in English as a
PAPERBACK BOOK
By Christian Souchon
Cliquer sur le lien ou l'image - Click link or picture for more info
1. An Aotrou Nann hag e bried;
Yaouankig-flamm oent dimezet,
Yaouankig-flamm dispartiet!.
2. An Itron he-deuz ganet dec'h
Daou vugel ker kaer hag an erc'h;
Unan zo paotr, an all zo merc'h.
3. - Petra c'houll ho kalon a-vad,
Pa 'c'h eus ganet ur mab d'e dad?
Livirit, m'her rey deoc'h timad!
4. Kig kefeleg a stank an diaz,
Pe kig karo ar forest c'hlas?
5. - Kig karo eo a gavfen mad;
Hogen poan vezo mont d'ar c'hoad! -
6. An Aotrou Nann pa he c'hlevas,
En e c'hoaf derv a grogas.
7. Ha war e varc'h du a lammas Ha d'ar forest c'hlas ez eas
8. War
lez ar c'hoad pa oa degouet Un heizez wenn e-deus gwelet;
9. Hag eñ
mont buan war he zro Ken 'krene 'n douar dindano.
10. Hag eñ mont war he
lerc'h raktal Ken rede an dour diouzh e dal,
11. Ha diouzh e varc'h a bep
kostez, Ken e teuas an abardaez.
12. Ken e kavas ur wazh vihan
E-kichen ti ur Gorrigan.
13. Ha tro-war-dro un dachenn flour. Hag eñ
da ziskenn d'evañ dour.
14. Ar Gorrig oa tal e feunteun O kribañ he blev
hir melen,
15. Hag o c'hribe gant ur grib aour, ('N itronezed-se n'int ket
paour).
16. - Penaos out-te ken dievezh Da zont da strafuilhañ va gwez? (*)
17. Dimeziñ din bremañ 'refet, Pe e-pad seizh vloaz e sec'hfet, Pe
a-benn tri deiz e varvfet.
18. - Dimeziñ deoc'h me ne rin ket, Rak ur
bloaz zo on dimezet.
19. Da zisec'hiñ na chomin ket, Na 'benn tri deiz ne
varvin ket;
20. Ne varvin ket a-benn tri deiz, Nemet pa vezo youl Doue;
21. Met gwell eo din mervel bremañ 'Get dimeziñ d'ur Gorrigan! -
22. - Va mammig kaezh, ma am c'harit, Aozet va gwele ma n'eo ket; Gant
ar c'hleñved ez on dalc'het.
23. Na livirit tra d'am fried, A-benn tri
deiz e vin beziet: Gant ur Gorrigan on bet skoet. -
24. Hag a-benn tri
devezh goude, Ar wreg yaouank a c'houlenne:
25. - Livirit din-me, va
mamm-gaer, Ha perak e son ar c'hleier?
26. Perak e kan ar veleien
War al leur-zi, gwisket e gwenn? -
27. - En noz-mañ mervel he deus graet
Ur paour kaezh hor-boa kemeret.
28. - Va mamm-gaer din-me leveret, Va
Va aotrou Nann pelec'h eo aet?
29. - E kêr, va merc'hig, ez eo aet E-berr
e teuio d'ho kwelet.
30. - Va mamm-gaer gaezh, livirit din, Ruz pe c'hlas
d'an iliz ez in?
31. - Va merc'hig, deut eo ar c'hiz Da vont gwisket du
d'an iliz. -
32. Pazenn ar vered pa dreuzas, Bez he fried paour a welas.
33. - Pere hon dud-ni zo marvet, Pa'z eo hon douar-ni fresket?
34. -
Siwazh! Va merc'h, n'hallan nac'h mui: Ho pried paour a zo enni! -
35. War he daoulin en em strinkas, Ha biken goude ne savas
36. Burzhudus 'vize da welet, An noz goude ma oa lakaet An itron e bez
he fried,
37. Gwelet div wezenn derv sevel Diouzh o bez nevez d'an uhel;
38. Ha war o brank div c'houlmig wenn, Hag i ken drev ha ken laouen,
39. Eno 'kanañ da c'houloù-deiz Hag o nijal d'an neñv goude.
E arouez tev: arroudoù n'eus ket anezho e hengounel stummoù ar gwez-se.
.
(*) "gwez" zo ur stumm all d'ar ger "gwaz". An div werzenn-se a dro gwerzennoù La Fontaine e "Ar bleiz hag an oan". - "gwez" est une forme rare de "gwaz" (ruisseau). Ces 2 vers traduisent exactement les vers du "Loup et l'agneau" de La Fontaine: "Qui te rend si hardi de troubler mon breuvage?" - "gwez" is another form of "gwaz" (brook). These two verses exactly translate a line from La Fontaine's "Wolf and the Lamb": "How dare you spoil my drink?".
Variantes tirées du premier carnet de collecte de La Villemarqué
Variants found in La Villemarqué's first collecting book - > 1839
BREZHONEG
FRANCAIS
ENGLISH
P. 24
Son ar gorriganez
(1) Aotroù ar c'hont hag e pried
Abredig-mat o-deus partiet.
(2) O-deus bet daou bugel kaer o-deus bet,
Unan pevarzeg, unan pemzeg,
Hag unan c"hoazh o-deus bet.
(3) - Petra rofen deoc'h vat
Pa 'peus roet din-me ur map? (x)
(5) (x) (- Ro din-me un tamm kig yar
Pa n'az-peus na had na klujar.)
(6-1) Aotroù ar c'hont pa e glevas
War e pasoù prompt eñ eas.
P. 25
(6-2)Hag e walen a gemeras
(12) E-touez ar c'hoed pa añtreas
Ur gorriganez en rañtontras.
(17-1) - Dimezed din-me c'hwi a refec'h!
(18-1) - Dimezed d'eoc'h me na rin ket:
Yaouankig-mat eo ma fried.
Hi eo pevarzek, me pemzeg.
(17-2) - C'hwi a maro bremañ-deiz
Pe c'hwi chomo da zizec'hed.
(21) - Gwell ve ganin mervel d'an deiz
Vit chom 7 bloaz da zizec'hed.
(22) - Matezig vihan din-me larit:
Am gwele din-me refec'h?
- Va merc'hig kaezh din-me larit,
Paotr ar marchosi, perag gouel?
- Va merc'hig paour, er marchosi
Seizh marc'h zo aet gant ar bleizi.
- Va merc'hig paour din-me larit,
Va matezig, perag a ouel?
(27) - Ar paour a zo amañ lojet
A zo en noz desedet. (xx)
(30) - Va etc.
Perag en du ha me gwisket?
(31) - Va merc'hig bremañ e deuet ar giz
Gwisk ar verc'hed du ' vont d'an iliz. (xxxx)
-Va etc.
E-barzh ar vez piv zo laket?
(34) - Merc'hig paour, aotroù ar C'hont hag ho pried
E-barzh ar vez a voa laket. (v.p.-)
Variante 1
(1-2) Yaouankik-flamm int dimezet.
- Roit din un tamm kik [yar],
Pa n'ho-peus ket a c'hik glujar.
(5)- An hini glujar ' gavfen mad...
Hogen poan '-pezo vont d'ar c'hoad...
(comme dans celui de l'an passé)
(17-1) Hogen pa 'z eom-ni degouet
Eureujiñ din e hallit.
(17-2) Pe chom 7 vloaz klañv war 'r gwele...
Pe distrujiñ e-benn tri deiz.
(20) - Me ne vo seizh vloaz, na tri deiz,
Mes pe vo ar youl Doue.
(6) Aotroù ar C'hont pa e glevas
War e basoù prompt 'n em lakas.
Kreiz... d'ar porzh 'n em rentas.
Hi wouarnourez a rañkontras. (sa tutrice)
(22) - Va gouarnourez, mar am karit,
Aozit va gwele, mar n'ed eo ket.
(23) Ha na larit netra d'am fried!
Ken vo tri deiz vin interet.
- Va mamm gaer baour, din lavarit,
Na perak a ouel ar gouarnourez?
- Gouarnourez n'eo ket red gouelañ:
Kar 'meus argant, me intero.
(26) Ha larit d'ar beleg a gano
Me 'm-eus arc'hant hag a peo!
P. 94
[An dimezel wenn]
(8) Barzh ar c'hoad bras pa oa digouet
An dimezel wenn 'n-eus kavet:
- Eurvat, eurvat, Aotroù ar c'hont
Pell-zo, va c'hont, me 'c'hlask ho rañkontr!
(17-3) Te red eo mervel e-benn tri deiz,
(17-2) Pe chom seizh bloaz da zizec'hiñ.
(21) Gwell ve ganin mervel 'benn tri deiz
Evit chom tri bloaz da zizechiñ.
La demoiselle de la mort
Un comte demande à sa femme ce qui lui ferait plaisir à manger: poulet, perdrix - Elle demandedu chevreuil. Il prend son fusil et part pour la chasse... et il mourut....
p. 130
[ Aotroù ar C'hont ]
(1) Aotroù ar c'hont hag e pried
Yaouankig mat oant dimezet
Yaouankig-flamm dispartiet.
(2) Selon trizeg ha pevarzeg bloaz
Ur mab bihan he-deus bet
Aotroù ar c'hont dal m'he glevas
War bank 'n he gwele em lakas
(xx) Ar geginourez...
O toned a-traoñ d'eus ar viñs
Hi e-neus diaozet penn he glin.
Ar vatezik...
- Gant an dra-se n'eo ket red gouelañ
Kemerit arc'hant, ait d'he aozañ.
Paotr ar marchosi...
P. 131
- Dourañ ar c'hezeg ema bet
Marc'h bras c'haros eñ-deus beuzet.
- Perag a ouel ar servicherien?
- Med, mamm-gaer,...
Aotroù ar c'hont, va fried,
(28) Aotroù ar c'hont, pelec'h eo aet,
Pa nez a ket mui em gweled?
(29) - D'ar c'hoad da chaseal ema aet.
Pa zeuio endro, 'z ei d'ho kweled (xxx)
(xxx) (32-1) Ha pa bigne war pasenn ar vered:
(33-1) - Ma mamm, ha piv er bez-ni zo laket?
(34-2)- Aotroù ar c'hont, ho pried...
- Dallit, dallit, va mamm-gaer baour,
Setu aze va alc'hwez aour.
Ha boud mat deus va mabig bihan
Ha roit an aluzen d'ar beorien
Kar me a ya war e bez da bediñ.
War ar bez pa oa daoulinet
Ar bez ganti oa digoret.
P. 24
Chanson de la korrigane
(1) Monsieur le comte et sa femme
Bien tôt furent séparés.
(2) Ils ont eu deux enfants,
L'un (à) quatorze, l'autre (à) quinze (ans),
Et un autre encore ils ont eu [?].
(3) - Que vous donnerai-je de bon
Puisque vous m'avez donné un fils? (x)
(5) (x) (- Donne-moi un peu de poulet
Puisque tu n'as ni lièvre, ni perdrix.)
(6-1) Monsieur le comte quand il l'entendit
Vite retourna sur ses pas.
P. 25
(6-2)Et il prit sa gaule
(12) Dedans le bois quand il entra
Une korrigane il a rencontré.
(17-1) - Vous vous marierez avec moi!
(18-1) - Je ne me marierai pas avec vous:
Toute jeune est mon épouse.
Elle a quatorze ans, j'en ai quinze.
(17-2) - Vous allez mourir ce jour même
Ou resterez à dessécher.
(21) - Je préfèrerais mourir aujourd'hui
Plutôt que rester 7 ans à dessécher.
(22) - Petite servante, dites-moi:
Mon lit le feriez-vous?
- Ma chère fille, dites-moi,
Le valet d'écurie pourquoi pleure-t-il?
- Ma pauvre fille, à l'écurie
Les loups ont emporté sept chevaux.
- Ma pauvre fille, dites-moi,
Ma servante, pourquoi pleure-t-elle?
(27) - Le pauvre qui était logé ici
Est décédé cette nuit. (xx)
(30) - Ma etc.
Pourquoi en noir est-ce que vous m'habillez?
(31) - Ma fille, maintenant c'est la mode
D'habiller les femmes de noir pour aller à l'église. (xxxx)
-Ma etc.
Dans la tombe qui a-t-on mis?
(34) - Ma pauvre fille, Monsieur le comte, votre époux
Dans la tombe a été mis. (v.p.-)
Variante 1
(1-2) En pleine jeunesse ils (sont) mariés.
- Donnez-moi donc un morceau [de poulet],
Puisque vous n'avez pas de perdrix.
(5)- J'aimerais bien de la perdrix...
Mais vous aurez la peine d'aller au bois...
(comme dans celui de l'an passé)
(17-1) Mais puisque nous (y) sommes arrivés
Vous marier à moi vous pouvez.
(17-2) Ou rester 7 ans malade au lit...
Ou être détruit au bout de 3 jours.
(20) - Ni dans 7 ans ni dans 3 jours,
Mais quand ce sera la volonté de Dieu.
(6) Quand Monsieur le comte l'entendit
Il revint vite sur ses pas.
Au milieu... de la cour il se rendit.
Sa gouvernante il rencontra. (sa tutrice)
(22) - Ma gouvernante, si vous m'aimez,
Préparez mon lit s'il ne l'est.
(23) Et ne dites rien à ma femme!
Avant 3 jours je serai enterré.
- Ma pauvre belle-mère, dites-moi,
Pourquoi la gouvernante pleure-t-elle?
- Gouvernante, il ne faut pas pleurer:
Car j'ai de l'argent: je l'enterrerai.
(26) Et dites au prêtre qu'il chantera
J'ai de l'argent et je paierai!
P. 94
[La demoiselle blanche]
(8) Dans le grand bois quand il fut arrivé
Il a trouvé la demoiselle blanche:
- Quel bonheur, M. le Comte,
Il y a longtemps, mon comte, que je cherche à vous rencontrer!
(17-3) Il te faut mourir dans trois jours,
(17-2) Ou rester 7 ans à dessécher.
(21) J'aime mieux mourir dans 3 jours
Que rester 3 ans à dessécher.
La Demoiselle de la mort
Un comte demande à sa femme ce qui lui ferait plaisir à manger: poulet, perdrix - Elle demandedu chevreuil. Il prend son fusil, part pour la chasse...et il mourut
p. 130
[ Aotroù ar C'hont ]
(1) Monsieur le comte et sa femme
Bien jeunes se sont mariés
Bien jeunes furent séparés.
(2) Entre treize et quatorze ans
Elle a eu un petit garçon.
Monsieur le comte, quand il l'entendit
S'assit sur le banc de son lit.
(xx) La cuisinière...
En descendant l'escalier
S'est démis la rotule.
La servante...
- POur cela il ne faut pas pleurer
Prenez l'argent pour la soigner.
Le garçon d'écurie...
P. 131
- Il est allé abreuver les chevaux
Il a noyé le grand cheval de carrosse.
- Pourquoi les serviteurs pleurent-ils?
- Mais, belle-mère,...
Monsieur le comte, mon époux,
(28) Monsieur le comte, où est-il allé,
Pour qu'il ne vienne plus me voir?
(29) - Il est allé chasser au bois.
A son retour il viendra vous voir (xxx)
(xxx) (32-1) En montant sur l'échalier du cimetière:
(33-1) - Ma mère, qui dans notre tombe a-t-on mis?
(34-2)- Monsieur le comte, votre époux...
- Tenez, tenez, ma pauvre belle-mère,
Voilà ma clé d'or.
Et soyez bonne envers mon petit garçon
Et faites l'aumône aux pauvres.
Car moi, je vais prier sur sa tombe. -
Sur la tombe quand elle fut agenouillée
La tombe sous elle s'ouvrit.
P. 24
Song of the Korrigan
(1) The lord count and his wife
Were right early parted.
(2) They've had two children, they have.
[When] one was fourteen, the other fifteen,
And one more they have had.
(3) - Have you a fancy for anything
Since you have given me a son? (x)
(5) (x) (- Give me a bit of chicken
Since you have neither hare nor snipe.)
(6-1) The lord count when he heard it
Came back immediately.
P. 25
(6-2)And he seized his pole.
(12) In the middle of the wood
He met a korrigan.
(17-1) - You must marry me!
(18-1) - I shan't marry you:
I have a young wife.
She is fourteen, I am fifteen.
(17-2) - You shall die this very day
Or be left to wilt and die.
(21) - I'd rather die today
Than lie sick seven years. -
(22) - Little maid, please, tell me:
Would you make my bed? -
- My poor little girl, tell me,
Why are the stable lads weeping?
- My poor daughter in the stable
Seven horses were taken away by wolves.
- My poor little girl, tell me,
Why do my little maid weep?
(27) - A poor man whom we had lodged
Has died in the night. (xx)
(30) - My etc.
Why do you dress me in black?
(31) - Now the custom has come in
That women wear black for their churching. (xxxx)
- My etc.
Into this tomb who has been laid?
(34) - My poor daughter, the lord Count your husband
Into this tomb he has been laid. (v.p.-)
Variante 1
(1-2) They were very young married.
- Give me a bit of [chicken],
If you have no snipe meat.
(5)- A bit of snipe ' I would like...But you'll
Have the trouble of going into the wood...
(like in the one of last year) [in French]
(17-1) - But since we have come [together]
You may marry me.
(17-2) Either lie sick in bed seven years...
Or be destroyed in three days.
(20) - Neither in 7 years nor 3 days,
But when God decides shall I die. -
(6) The lord Count when he heard it
Returned quickly.
To the middle... of the yard he went.
To meet his guardian. (his lady guardian)
(22) - My guardian if you love me,
Make my bed, if it is not made.
(23) And say nothing to my wife!
In three days I'll be buried.
- Dear mother-in-law, tell me,
Why does my guardian weep?
- Guardian, no need to weep:
I'll have the money to bury him.
(26) And tell the priest that he shall chant
I have the money to pay him!
P. 94
[The white Damsel]
(8) Inside the wood when he'd come
The white damsel he has found:
- A happy day is this, Lord Count.
I have long been longing to meet you!
(17-3) You must die in three days,
(17-2) Or be sent seven years to wilt.
(21) - I'd rather die in 3 days
Than be left 7 years to wilt.
[in French:] The Maiden of Death
A count asks his wife if she had a fancy for chicken or partridge.She owns that she she bold like a bit of game. He takes his gun and goes hunting... an he died....
p. 130
[ The Lord Count ]
(1) The Lord Count and his wife
Were young when they married
And young when they were parted.
(2) When she was between 13 and 14
A little son was born to her.
The Lord Count on hearing it
Sat down on the bed-bench
(xx) - The cook...
Coming down the spiral staircase
Has put her knee out of joint.
- The little maid...
- No need to weep about it
Here's money! Take her to a physician.
- The stable lad...
P. 131
- When bathing the horses
The big carriage horse has been drowned.
- Why do the menservants weep?
- But, mother-in-law,...
The Lord Count, my husband,
(28) The Lord Count, where has he gone?
Why doesn't he come and see me?
(29) - He has gone hunting in the wood
When he returns, he'llsee you. - (xxx)
(xxx) (32-1) When she stepped over the cemetery sill:
(33-1) - Mother, who was laid in our tomb?
(34-2)- The Lord Count, your husband...
- Take, take, my poor mother-in-law,
Take this gold key of mine!
And be good to my little son
And give alms to the poor.
For I am going on the tomb to pray.
When she was kneeling on the tomb,
The earth opened and engulfed her.
Variantes tirées du deuxième carnet de collecte de La Villemarqué
Variants found in La Villemarqué's second collecting book - 1841
BREZHONEG
FRANCAIS
ENGLISH
P. 136
An Aotrou Nan: variante
'R c’hornandonez en-deuz kavet
- Me oa pell-zo ouzh ho kaoued
- Tizhet gant ur c’hornandonez .
Ces 3 vers à eux seuls confirment que la rencontre entre le jeune seigneur et la fée n'est pas fortuite. Le sujet du chant est l'intervention de la déité tutellaire qui préside aux destinées d'une lignée princière pour en assurer la pérennité. Les versions qui escamotent le titre princier ("Jean Renaud") ou qui font mourir l'héritier avec sa jeune mère commettent un contresens.
P. 136
Sire Nan: variantes
La korrigane a rencontré
- Depuis longtemps je t'attendais
- Atteint par cette korrigane .
La Villemarqué donne le mauvais exemple en falsifiant la gwerz lorsqu'il fait dire à la fée qu'elle veut punir Nan d'avoir troublé l'eau de sa source.
Bien au contraire, ce personnage allégorique apporte son aide au prince mourant en lui permettant, à défaut de s'unir à lui, d'aménager, par l'entremise de sa mère, un temps de transition, pendant lequel son épouse, laissée dans l'ignorance de son décès, pourra
P. 136
Sir Nan: a variant
He has found the korrigan
- Since long I've been waiting for you
- He was hit by the korrigan .
nourrir son fils et en faire un robuste héritier de sa race.
Les sites internet qui classent cette gwerz parmi les chants pacifistes ou ceux qui y voient avant tout un hymne à l'amour conjugal, propagent certainement une vision déformée du thème original que la gwerz bretonne exposait fidèlement.
