Penn-hêrez Keroulaz

1.Ar benn-hêrez a Geroulaz He-devoa eun diduel vraz En eur c'hoari diouzh an dizez Gant bugale an aotrounez. 2.Evid ar bloaz n'he-deus ket graet Rag he danvez n'aotre ket; Emzivadez eo a-berzh tad: Grad-vad he c'herent a vez mad. 3.Va oll gerent a-du va zad N'o-deus biskoazh karet va mad, Nemed c'hoantet va maro, Da gavoud war-lerc'h va madoù!" II 4.Ar bennherez a Geroulas He deus hiriv plijadur vras O tougen ur sae satin gwenn Ha bokedoù aour war he fenn 5.Ned eo ket botoù lasenet Boas ar bennherez da gaouet Boteier seiz ha loeroù glas Boas ur bennherez Keroulas" 6.Evel-se a gomzed er sal Pa zeue 'r bennherez er bal Rak markiz Melz oa erruet Gant he vamm hag heul bras-meurbet 7."Me garje bezañ koulmig c'hlas War an doenn a Geroulas Evit klevet ar gomplidi Etre he vamm ha va hini 8.Me a gren gant pezh a welan N'eo ket hep soñj int deut amañ Eus a Gernev, pa zo en ti Ur bennherez da zimeziñ 9.Gant he vad hag he anv brudet Ar markiz-se din na blij ket Hogen Kerdomas pellik zo A garan, a garin atav" 10.Nec'het oa ivez Kerdomas Gant an dud deut da Geroulas Karout eure ar bennherez Hag a lavare alies : 11."Me garje bezañ eostig-noz Er jardin war ur bodig roz Pa zeufe da zastum bleunioù Ni 'n em welfe eno hon-daou 12.Ma garje bezañ krakhouad War al lenn a walc'h he dilhad Evit glebiañ va daoulagad Gant an dour a c'hleb he daoudroad" III 13.Na Salaun a zegouezas Da sadorn-noz e Keroulas War e varc'hig du d'ar maner 'Vel ma oa boazet da ober 14.War an nor borzh pa 'n eus skoet Ar bennherez 'n eus digoret Ar bennherez, o tont er-meaz O reiñ un tamm boued d'ur paour keazh

15."Pennherezig, din leveret, Peleac'h eo ho tudjentiled ? - Aet int da gas ar chas d'an dour Salaun, kae prim d'o sikour 16.- Ned eo ket evit dourañ chas Ez on deuet da Geroulas Nemet evit ober al lez Ra viot furoc'h, pennherez" IV 17.Ar bennherez a lavare D'he mamm itron, en dervezh-se : "Abaoe 'mañ ar markiz amañ Va c'halon zo deut da rannañ 18.Va mamm itron, ha me ho ped, D'ar markiz Melz n'em roit ket Va roit kent da Berrarrun Pe, mar kirit, da Salaun 19.Va roit kent da Gerdomas, Hennezh en deus ar muiañ gras E ti-mañ e teu alies Hag e lezit din ober lez 20.- Kerdomas, din-me leveret, Da Gastelgall ha c'hwi zo bet ? - Da Gastelgall ez on-me bet Mad, m'hen toue, n'em eus gwelet 21.Mad, m'hen toue, n'em eus gwelet Nemet ur gozh sal mogedet Ha prenestroù hanter torret Ha dorojoù bras keflusket 22.Nemet ur gozh sal mogedet Ennañ ur c'hwregig kozh louet O trailhañ foenn d'he c'haboned Mar defe kerc'h na refe ket 23.- Gaou a livirit, Kerdomas, Ar markiz zo pinvidik-bras E zorojoù zo arc'hant gwenn E brenestroù zo aour melen 24.Hounnezh a vezo enoret A vezo gantañ goulennet - N'em bezo, mamm, enor ebet Nag ivez n'e c'houlennan ket 25.- Va merc'h, ankounit an holl-se Tra kent ho mad ne zalc'han-me Roet ar gerioù, an dra zo graet D'ar markiz viot dimezet" 26.Itron Keroulas a gomze Ouzh ar bennherez evel-se Dre m'he doa erez er galon Ha oa Kerdomas he mignon 27."Ur walenn aour hag ur sined Gant Kerdomas oant din roet O c'hemeris en ur ganañ Me o azroy en ur ouelañ 28.Dal, Kerdomas, da walenn aour, Da sined, da garkanioù aour, N'on ket lezet d'az kemeret Miret da zraoù ne dlean ket"

V 29.Kriz vije 'r galon na ouelje E Keroulas neb a vije O welet ar bennherez keazh O poket d'an nor pa'z ea meaz 30."Kenavo, ti bras Keroulas, Biken ennoc'h na rin ur paz Kenavo, ma amezeien, Kenavo bremañ, da viken" 31.Peorien ar barrez a ouele Ar bennherez o frealze : "Tavit, peorien, na ouelet ket, Da Gastelgall deut d'am gwelet 32.Me a roy aluzenn bemdez Teir gwech sizhun, dre garantez, Triwec'h palevarzh a winizh A gerc'h ivez kerkoulz hag heiz" 33.Ar markiz Melz a lavare D'e c'hwreg nevez pa he c'hleve : "'Vit kement-all na refot ket Rak va madoù na badfent ket 34.- Va aotrou, hep kaout ho re, Me roio aluzenn bemdez Evit dastumiñ pedennoù Goude hor marv, d'hon eneoù" VI 35.Ar bennherez a lavare E Kastelgall, daou viz goude : "Ne gavfen ket ur c'hannader Da zougen d'am mamm ul lizher ?" 36.Ur pajig yaouank a gomzas Ouzh an itron pa he c'hlevas : "Skrivit lizherioù, pa gerfet, Kannaderien a vo kavet" 37.Koulskoude ul lizher skrivas Ha d'ar paj e-berr e roas Gant gourc'hemenn evit e gas Raktal d'he mamm da Geroulas 38.Pa erruas al lizher ganti A oa er sal oc'h ebatiñ Gant lod tudjentil eus ar vro Ha Kerdomas a oa eno 39.P'he doa-hi al lizher lennet Da Gerdomas 'deus lavaret : "Likit dipra kezeg raktal Ma'z aimp fenoz da Gastelgall" 40.Itron Keroulas c'houlenne E Kastelgall pa errue : "Netra nevez zo en ti-mañ P'eo stegnet ar perzhier giz-mañ ? 41.- Ar bennherez oa deut amañ A zo marv en nozvezh-mañ - Ma eo marv ar benneherez Me a zo he gwir lazherez ! 42.Meur wech he doa din lavaret : D'ar markiz Melz n'em roit ket Va roit kent da Gerdomas Hennezh en deus ar muiañ gras" 43.Kerdomas ha 'r vamm dizeürus Skoet gant un taol ken truezus Zo en em ouestlet da Zoue Er c'hlaostr du, evit o buhez

Variantes tirées du premier carnet de collecte de La Villemarqué

P. 265 L'héritière de Keroulas (1) Ar benn-herezh a Geroulaz He-deus un diduemant bras C'hoari an diz war ar pave Gant bugale 'n aotroù nevez. (5) Ned eo ket koefoù lasenet Soñj d'ar benn-herez da gaoued, Boteier-ler ha loeroù glaz Soñj 'deus penn-herez Keroulas. (15) - Penn-herezig, din lavarit, Pelec'h ket eo ho tudjentiled? - Aet int da gas ar chas d'an dour. Salaün, kerzhit d'o sikour! (16) - Ned eo evit dour ar chas Emaon-me deuet da Geroulas, Nemed evit ober ho lez, Ma vefec'h furroc'h, penn-herez.

(20)- Larit-hu din-me, Kerthomaz, Ha c'hwi zo bet da Geroulaz? - Da Geroulaz ez-on me bet, Netra a feson 'm-eus gwelet, (21) Netra a feson 'm-eus gwelet, Med ur goz grwegig vogedet (22.2) O trailhañ foen d'he c'haboned. Ma defe kerc'h ne refe ket. (23)- Ur gaou larez din, Kerthomaz, Rag e Keroulas zo traoù all. E Keroulaz a zo ur zal Zo alaouret beteg an douar. (a) - Bennoz Doue, aour zo en he zi! Arc'hant deus vit o alaouriñ. Gant ... Markiz Melz a zeuyo er vro, Me oar awalc'h me goulenno. (24) - Honnezh a vo din enoret Vo gant ar markiz goulennet.

- Non paz, ma mamm, enor ebed, Ha pa n'hen goulennan-me ket. (29) Kriz ar galon, na ouelje Barzh maner Melz neb a vije Gweld ar benn-herez desedet (41.2) An nozvezh ma oa he eured. P. 66 (noté au crayon) Keroulas (26.1) 'N itron Keroulas evelse Gant ar benn-herez a gaose, (b) Dre 'gare Kerthomaz ivez, Kerthomaz, gant gwir garantez. (26.3) Dre ma oa biskoul 'n he c'halon Ha Kerthomaz oa he vignon.