Ar bugel koar- Version 1

Texte recueilli par Prosper Proux à Plouigneau
Publié par François-Marie Luzel dans "Gwerzioù Breizh-Izel" en 1868

Mélodie
Air publié dans "Musiques bretonnes" par Maurice Duhamel

Arrangement Christian Souchon (c) 2008
Source: le site de M.Quentel, "Son ha ton" (voir "Liens")
VERSION "GWERZIOU BREIZ IZEL"
AR BUGEL KOAR

I
Na mar karje Landregeriz
Alc'houezañ kloz dor o iliz,
Na vije ket ur bugel-koar
Bet badezet en skeud al loar.

II
Ar Vagerez a c'houlenne
Eus 'n aotrou Penfeunteun, un deiz:
- Mar plij ganeoc'h, din lavaret
Eus a belec'h a zistroet ? -

- Distreiñ a ran eus ar ru-vras,
O prenañ ur sae satin-glas,
Brodet en-dro gant neud-arc'hant,
D'am fennherez, ur plac'hig koant. -

- Ma klevfac'h ar pezh 'ouzon-me,
Bikenn he sae na lakafe;
Bikenn he sae na lakafe,
Hag ho taoulagad n'he gwelfe.

Ho merc'h 'deus graet ur bugel-koar,
'Vit ho kas diwar an douar:
Ur bugel-koar he deveus graet
Evit ho kas prim d'ar vered!

Douget he deus-han nav miz-kloz
Etre he hiviz hag he brozh;
Douget he deus-han 'pad nav miz
Etre he brozh hag he hiviz. -

An aotrou kozh, p'en eus klevet,
D'ar gêr buan 'zo diredet:
- Roit, ma merc'h, ho alc'houezoù,
'Vit ober mezh d'ar gwall-deodoù! -

Ar bennherez, pa deus klevet,
Teir gwech d'an douar 'zo kouezhet;
Teir gwech d'an douar eo semplet,
He lez-vamm he deus hi savet;

He lez-vamm he deus hi savet,
Ha dezhi he deus lavaret:
- Roit d'ho tad an alc'houe'où,
Ma vo graet mezh d'ar gwall-deodoù. -

- Alc'houez an armel 'm eus kollet,
Alc'houez an arc'h am eus torret;
Alc'houez an arc'h am eus torret,
Me n'am eus ken alc'houez ebet. -

'N aotrou Penfeunteun kounnaret,
En ur vouc'hal a zo kroget;
An arc'h kerkent en deus drailhet,
Ar bugel-koar a zo kavet.

En ul lienn ez oa paket,
Ha gantañ ur yalc'h a gant-skoed,
Evit reiñ d'ar beleg diboell
En doa badezet ar bugel.

Teir gwech an deiz hi hen save,
Teir gwech an deiz hi hen broude;
Pa vroude 'nezhañ gant spilhoù,
E save pistig d'an aotrou:

Pa hen broude gant spilhoù-bras,
En e galon a skoe gloaz;
Pa domme 'nezhañ eus an tan,
An aotrou a yae moan-eus-moan.

III
'N aotrou Penfeunteun a lâre
D'he bennherez, neubeut goude:
- Deiz-sul, goude an ofern-bred,
Ma fennherez, c'hwi 'vo losket! -

- O ya ma zad, losket a vin,
Me dougo keuneud d'am loskiñ.
- Nann, ar c'heuneud na zougfet ket,
Rak en ur c'harr c'hwi 'vo douget.

IV
Ar bugel-koar, ar bennherez,
Ar baeron hag ar vaeronez,
O-fevar ez int bet losket
Dirak an boll bopl dastumet;

Dirak an holl bobl dastumet,
O-fevar ez int bet losket,
Ar belek yaouank disakret,
Ha kerkent goude dibennet

An aotrou-kozh a ouele stenn,
Hag a ziframme e vlev gwenn,
O welet e verc'h o leskiñ,
Pa n'en doa bugel nemeti !
TRADUCTION
L'ENFANT DE CIRE

I
Si voulaient les habitants de Tréguier
Tenir bien close la porte de leur église,
Un enfant de cire n'y aurait pas
Eté baptisé au clair de la lune.

II
La nourrice demandait,
Un jour à monsieur de Penfeunteun:
- Dites-moi, s'il vous plaît,
D'où vous revenez ? -

- Je reviens de la grande rue,
Je reviens d'acheter une robe de satin bleu,
Brodée tout autour avec du fil d'argent,
Pour ma fille unique, la charmante fille.

- Si vous entendiez ce que je sais, moi,
Jamais elle ne mettrait cette robe;
Jamais elle ne mettrait cette robe,
Ni vos yeux ne la reverraient.

Votre fille a fait un enfant de cire,
Pour vous faire partir de dessus la terre;
Elle a fait un enfant de cire,
Pour vous envoyer promptement au cimetière

Elle l'a porté neuf mois entiers
Entre sa chemise et sa jupe;
Elle l'a porté pendant neuf mois
Entre sa jupe et sa chemise. -

Le vieux monsieur, entendant cela,
Est accouru vite à la maison :
- Ma fille, donnez-moi vos clefs,
Que les mauvaises langues soient confondues!

La penhérès, à ces mots,
Est tombée trois fois à terre;
Trois fois à terre elle est tombée,
Et sa marâtre l'a relevée

Sa marâtre l'a relevée
Et lui a parlé ainsi :
- Donnez vos clefs à votre père,
Que les mauvaises langues soient confondues.

- La clef de mon armoire, je l'ai perdue,
La clef de l'arche, je l'ai cassée;
La clef de l'arche, je l'ai cassée,
Et je n'ai aucune autre clef. -

Monsieur de Penfeunten, courroucé,
A saisi une hache;
Il a mis l'arche en pièces,
Et l'enfant de cire a été découvert.

Il était enveloppé de langes,
Et avec lui était une bourse de cent écus,
Pour donner au prêtre sacrilège
Qui avait baptisé l'enfant.

Trois fois par jour elle le levait,
Et trois fois par jour elle le piquait;
Quand elle y enfonçait des épingles,
Monsieur avait des points de côté;

Quand elle y enfonçait de grandes épingles,
Il éprouvait une douleur au coeur;
Et quand elle le chauffait au feu,
Monsieur maigrissait, maigrissait

III
Monsieur de Penfeunteun disait
A sa fille unique, peu après
: - Dimanche, après la grand'messe,
Penhérès, vous serez brûlée! -

- Oui, mon père, je serai brûlée,
Et je porterai moi-même le bois
- Non, vous ne porterez pas le bois,
Car vous serez conduite sur une charrette.

IV
L'enfant de cire, la penhérès,(1)
Le parrain et la marraine,
Tous les quatre ont été brûlés,
Devant tout le peuple assemblé:

Devant tout le peuple assemblé,
Tous les quatre ont été brûlés;
Le jeune prêtre a été désacré,
Puis aussitôt il a eu la tête coupée.

Le vieux monsieur pleurait dru,
Et s'arrachait les cheveux blancs,
En voyant brûler sa fille,
Car il n'avait d'autre enfant qu'elle!

(1) Penn-herez= héritière unique
ENGLISH TRANSLATION"
THE CHILD OF WAX

I
If the people of Tréguier
Would care to keep their church door closed
A child of wax never would have
Been baptized in the moon light.

II
The nurse asked
The Lord Pennfeunteun one day:
- Tell me, please,
Where are you returning from?

- I was in the main street
Where I have bought a dress of blue satin
Embroidered with silver thread all around
For my only heiress, a charming girl.

- If you had heard what I know,
Never would she put on this dress
Never would she put on this dress
Nor would your eyes see her again.

Your daughter made a waxen child
To remove you off this earth.
She has made a child of wax
To send you quickly to the churchyard!

She has borne it for seven months
Between her shirt and her skirt
She has borne it for seven months
Between her shirt and her skirt. -

The old Lord when he heard it
Ran to his house:
- Daughter, give me your keys
That spiteful gossip be confounded! -

The sole heiress on hearing that
Three times collapsed onto the ground
Three times onto the ground she collapsed
Her stepmother helped her back up.

Her stepmother helped her back up
And she said her:
- Give your keys to your father
That spiteful gossip be confounded! -

- The key of my board I have lost
The key of the chest I've broken
The key of the chest I've broken
I have mo other key left! -

The Lord Penfeunteun, very angry,
Grasped an axe.
He chopped the chest to pieces
And the waxen child was found.

It was wrapped up in a blanket.
With it was a purse with hundred crowns
To be given to the sacrilegious priest
Who had christened the child

Thrice a day she would go upstairs
Thrice a day she would sting it:
When she drove needdles into it
The Lord felt a stitch in his side

When she drove four long needles into it
He felt violent pains in his heart.
When she held it over a flame
The Lord grew thinner and thinner!

III
Lord Penfeunteun said
To his only child a short time later!
- Next Sunday, after High Mass
My sole heiress, you shall be burnt.

6 - I shall, father, I shall be burnt,
And I'll bring the wood, myself.
- No you shan't
You will be dragged on a tumbrel

IV
The child of wax, the sole heiress,
The child's godfather and godmother,
The four of them were burnt at the stake
Before all the gathered folks.

Before all the gathered folks.
They were burnt, all the four of them.
The young priest was "unsacred"
And thereafter immediately beheaded

- The old Lord cried his eyes out
And he pulled out his hoary hair
Seeing her daughter burning at the stake.
He had no child but her!


François-Marie Luzel (1821 -1895)




Ar bugel koar 2ème version
Ar bugel koar Version De Penguern
Retour à "Les séries" du Bazhaz Breizh