Janed Ar Wern

(Jeanne Le Guern - 1ère version)

Rapprochement avec "Ar Plac'h dimezet gant Satan -La Fiancée de Satan" du "Barzhaz Breizh"

Texte recueilli par François-Marie Luzel:
Auprès de Marie Clec'h, sabotière de la forêt de Belfou, Loquivi-Plougras.
Publié dans "Gwerzioù Breizh-Izel" en 1868

Mélodie
Air publié dans "Musiques bretonnes" par Maurice Duhamel
recueilli auprès de Maryvonne Bouillonnec de Tréguier

Arrangement Christian Souchon (c) 2008
Source: le site de M.Quentel, "Son ha ton" (voir "Liens")
VERSION "GWERZIOU BREIZ IZEL"

I
- Teir noz zo n' 'm eus kousket banne,
Henozh na rin ket adarre;
Nag o klevet an naer-wiber
C'hwibanat war vordig ar stêr.

Ha ma lâre dre he c'hwiban:
Na eus dimiñ nemet unan:
'N hini dime gant e c'hrad-vat,
Hag a dispenn dre wall-bennad,

Hag a dispenn dre wall-bennad,
Eus an diaoul a ra kontrad:
A ve eus Doue distag krenn,
Evel ar brank eus ar wezenn;

Eus ar baradoz distag naet,
Evel eus ar blouzenn an ed! -

II
Pa 'z ae Janed 'r Wern da Wengamp,
Da disanzav ar sakramant,
Da zañsal eus ur groaz arc'hant,
Hi rankontr 'n denjentil yaouank:

Hi rankontr 'n denjentil yaouank,
Met 'oa gwisket 'vel peizant;

Un denjentil, oa brav a-walc'h,
'Met oa e dreid 'vel treid ur marc'h.
- Janed ar Wern, din me lâret,
D' bet den yaouank 'c'h eus prometet ?

- Da driwec'h am eus prometet,
Met eus hini n'am eus dalc'het;
Met eus hini n'am eus dalc'het,
C'hwi vo ma hini, mar karet.

Triwec'h kemener 'zo em zi,
Oc'h ober dilhad nevez din;
Oc'h ober dilhad nevez din,
Da vont warc'hoazh da dimeziñ. -

Pa oa an dilhad nevez graet,
Da Janed 'r Wern na blijent ket;
Da Janed 'r Wern na blijent ket,
Dindan he zreid o deus mac'het.

III
An Aerouant a lavare,
'N ti ar Wern kozh pa arrue:
- Roet din skabell d'azezañ,
Mar ben-me mab-kaer en ti-mañ. -

- Mab-kaer en ti-mañ n' vefet ket,
Gwennoù-daoulagad n'oc'h eus ket;
Gwennoù-daoulagad n'oc'h eus ket,
Ho treid a zo 'vel re kezeg! -

- Droug ha mad gant neb a garo,
Mab-kaer en ti-mañ me vezo;
Pa ve ma zreid 'vel re ur c'hi,
Ho merc'h Janedik a zo din. -

- Ma merc'h Janedig n'ho po ket,
Rak ma c'hoñje vo ret kavet. -
- Gant ul lom gwad ma biz-bihan,
'M eus graet kontrad outi d' viken

IV
Kriz 'vije 'r galon na ouelje,
'N ti ar Wern kozh neb a vije,
'Welet 'n dud a eured douget,
Hag ar wreg yaouank o kerzhet;

Hag ar wreg yaouank o kerzhet,
He inkane n'he gouzañv ket.
- Taolet-hi din war lost ma marc'h,
Hemañ hi gouzañvo a-walc'h ! -

Ac'hane neuze n'oe gwelet,
Ken oe oc'h antren er vered.
Dre ma tostae d'an iliz,
Hi oa ken kaer ha fourdeliz;

Pa dro he bizaj d'an aoter,
Hi zo ken kaer hag ar bleun per;
Pa droe he c'hein d'an aoter,
Ez ae du evel Lusifer!

'N aotrou ar person a lâre
Da Janed 'r Wern eno neuze:
- Janed ar Wern, din-me lâret,
Ur pec'hed bennak 'c'h nac'het ? -

- Me n'am eus nac'het nep pec'hed,
Met seizh promesa am eus graet;
Ya, seizh promesa, siwazh din,
Hep eureujiñ da neb-hini ! -

- Janed ar Wern, din-me lâret,
Da biv kentañ 'c'h eus prometet?
- D'Ervoanig 'r Bail, a Vourbriek,
Oa 'r c'hentañ am eus prometet. -

Ar beleg, vel m'hen eus klevet,
War e inkane zo pignet;
War e inkane eo pignet,
Ha da Vourbriek ez eo aet.

- Ervoanik 'r Bail, din-me lâret,
C'hwi zelivrfe 'n ene daonet;
C'hwi zelivrfe 'n ene daonet,
O kemer Janed 'r Wern da bried? -

- Me yel' ganeoc'h lec'h ma karfet,
Hag a ray 'vel ma lavarfet ;
Hag a ray vel ma lavarfet,
'Kemer Janed 'r Wern da bried. -

Janed ar Wern a lavare
Penaos an den-se n'anvee;
Penaos an den-se n'anvee,
Oa ganti an neb a gare.

· . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
· . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- Lammet m' mantel diwar ma choug,
Ma loskiñ 'ra vel an tan-broud!

Lammet din ivez ma sei'enn,
Ma se'ienn eured, ma gwalenn;
Ma se'ienn eured, ma gwalenn,
Ma deviñ reont 'vel tan 'n ifern

V
An aerouant a lavare
Eus sonerien 'n eured neuze:
- Sonerien 'n eured, din lâret,
C'hoari-gaer 'zo bet er banket? -

- C'hoari-gaer 'r banket n'eus ket bet,
Janedig ar Wern 'zo kollet.
- - Sonerien 'n eured, din lâret,
Ha c'hwi c'hoantae he gwelet?-

- Ya 'walc'h, me c'houlenn he gwelet,
Met gant n'am bezo droug ebet;
Met gant n'am bezo droug ebet,
Ha ma vin er porched rentet. -

Hag eñ o kregiñ 'barzh e benn,
Hen kas dreist an tier uhel....
.
VI
En ifern pa 'z eo arruet,
Janed ar Wern en deus gwelet;

Janed ar Wern en deus gwelet,
'N ur gador ardant azezet ;
'N ur gador ardant azezet,
Dirazi 'r gaoter plom bervet!

Janed ar Wern a lavare
Da soner an eured neuze:
- Dalet ma chapelet bihan,
Ma losk amañ evel an tan !

Lâret d'an Nikolas, ma zad,
Emañ en ifern e gontrad ;
Lâret da Janedig ar Wern,
Emañ he c'hador en Ifern !

Dalet ma chapelet eured.
Roet-hen d'an hini vo 'r porched..... -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

He chapelet p'eo diskroget,
En puñs an ifern eo fontet,
Hi o krial : - A! yaou ! allas!
Poanioù an ifern a zo bras! -
RAPPROCHEMENT AVEC BARZHAZ BREIZH

I
7. Teir noz n'am eus kousket banne,
Nag henoz na rin adarre,
8. Gant c'hwibanoù an naer-wiber,
O c'hwibanat war lez ar stêr.

9. Hi lavare dre he c'hwiban:
47. An neb a ra tri dimizi;



Tri dimizi hep eureujiñ,
Ez a d'an ifern da leskiñ,
48. Ken distak diouzh ar baradoz,
Ha 'mañ 'n delienn sec'h diouzh ar roz;

49. Ker kuit diouzh baradoz Doue,
Ha 'mañ 'r skourr troc'het diouzh ar gwez

II


















12. Triwec'h kemener a oe bet
D'aozañ dezhi sae he eured;
13. D'aozañ dezhi sae he eured,
Oa enni daouzek a stered;






III
25. - Taolit din-me ar plac'h nevez,
Da gas da welet d'am zud-me;
26. Da gas d'am zud-me da welet;
Bremaik e vin distroet.-

21. - He lagad evel luc'hedenn,
Dindan e dog-houarn en e benn;
22 Ha gantañ un inkane saoz;
Hag eñ ken du evel an noz,











IV










16. An oferenn pa oe kanet,
E tistroas barzh ar vered.
17. O vonet tre barzh an iliz,
Oa ker kaer evel bleun al liz;



18. O tont en-dro trezek dor-zal,
Oa ker ven hag un durzhunell.







































15. Triwec'h kemener d'he gwiskañ,
Nemet Satan d'he diwiskañ.






V
28. Pa oa sonerien an ebad
O tont d'ar gêr noz-diwezhat,
29. Setu an aotrou bras fichet:
- C'hoari gaer er fest a zo bet?

30. - C'hoari gaer a-walc'h en eured,
Med ar plac'h nevez zo kollet.
31. - Ar plac'h nevez a zo kollet?
Ha c'hoant vez ganeoc'h d'he gwelet?

32. - C'hoant a-walc'h hor bo d'he gwelet,
Ma n'hor bo poan na droug ebet.-



33. Oa ket ho c'homz peurlavaret
Pa oant gant an aod degouezet;

VI
35. Lenn an Anken hag an Eskern,
Ha pa oant e toull an ifern.

42. Me zo en ur gador aouret,
O veskiñ mez d'ar re zaonet.-



36. - Setu sonerien hoc'h eured
A zo deut evit ho kwelet.
39 Dalit bizoù aour va eured,
Kasit-hen d'ar gêr d'am fried.

40. Livirit dezhan: "Na ouel ket,
N'he deus na c'hoant na droug ebet."
41. Kasit-hen d'ar gêr d'am fried,
42. Me zo en ur gador aouret,

38. - Dalit seizenenn va eured.
Kasit-hi ganeoc'h, mar keret;


44. - Mil mallozh deoc'h-hu, sonerien !-
Puñs an ifern oa war he fenn.
(47) Tri dimizi hep eureujiñ,
Ez a d'an ifern da leskiñ,
TRADUCTION (version "GUERZIOU")

1
- Voilà trois nuits que je n'ai dormi goutte,
Et cette nuit je ne le ferai pas encore,
En entendant la Vipère
Qui siffle au bord de la rivière.

Et elle disait par son sifflement
Qu'il n'y a de (bonnes) fiançailles qu'une seule fois
Celui qui est fiancé de bon gré
Et qui rompt par caprice;

Et qui rompt par caprice,
Fait contrat avec le démon :
Il est détaché net de Dieu,
Comme la branche de l'arbre

Détaché net du paradis,
Comme le grain de la paille! -

II
Comme Jeanne Le Guern allait à Guingamp,
Pour désavouer le sacrement,
Et danser devant une croix d'argent,
Elle rencontra un jeune gentilhomme;

Elle rencontra un jeune gentilhomme,
Mais il était vêtu comme un paysan;

Un jeune gentilhomme qui était assez bien,
Si ce n'est qu'il avait des pieds de cheval.
- Jeanne Le Guern, dites-moi,
A combien de jeunes gens avez-vous fait promesse ? -

- J'ai promis à dix-huit,
Mais je n'ai tenu parole à aucun;
Mais je n'ai tenu parole a aucun,
Vous serez mon mari, si vous voulez.

Il y a dix-huit tailleurs chez moi,
A me faire des habits neufs ;
A me faire des habits neufs,
Pour me fiancer demain. -

Et quand les habits neufs furent faits,
Ils ne plaisaient pas à Jeanne Le Guern;
Ils ne plaisaient pas à Jeanne Le Guern,
Et elle les a foulés aux pieds.

III
Le Démon disait
En arrivant chez le vieux Le Guern:
- Donnez-moi un escabeau, pour m'asseoir,
Si je dois être le gendre dans cette maison. -

- Le gendre dans cette maison vous ne serez point,
Car vos yeux n'ont pas de blancs;
Vos yeux n'ont pas de blancs,
Et vos pieds ressemblent à ceux d'un cheval

- Le trouve bon ou mauvais qui voudra,
Je serai gendre dans cette maison;
Et quand mes pieds ressembleraient à ceux d'un chien,
Votre fille Jeanne m'appartient

- Ma fille Jeanne ne vous appartiendra pas,
Car il faudra avoir mon congé. -
- Avec une goutte de sang de mon petit doigt
J'ai fait contrat avec elle pour l'éternité! -

IV
Dur eût été le coeur de celui qui n'eût pleuré,
Chez le vieux Le Guern,
En voyant les gens de la noce portés (sur des chevaux)
Et la jeune fiancée allant à pied ;

Et la jeune fiancée allant à pied,
Sa haquenée ne la supportait pas.
- Jetez-la moi sur la croupe de mon cheval,
Celui-ci la supportera bien! -

A partir de ce moment on ne la vit plus,
Jusqu'au moment d'entrer dans le cimetière.
A mesure qu'elle approchait de l'église,
Elle était belle comme la fleur de lys;

Quand elle tournait son visage vers l'autel,
Elle est belle comme la fleur du poirier;
Quand elle tournait le dos à l'autel,
Elle devenait noire comme Lucifer!

Monsieur le curé disait
A Jeanne Le Guern, en voyant cela:
- Jeanne Le Guern, dites-moi,
Vous avez nié quelque péché? -

- Je n'ai nié aucun péché
Mais j'ai fait sept promesses;
Oui, sept promesses, pour mon malheur,
Sans me marier à aucun ! -

- Jeanne Le Guern, dites-moi,
A qui fîtes-vous la première promesse? -
- A Yves Le Bail, de Bourbriac,
Oui, à celui-là je promis le premier. -

Le prêtre, à ces mots,
Est monté sur sa haquenée;
Il est monté sur sa haquenée,
Et est allé à Bourbriac.

- Yves Le Bail, dites-moi,
Voulez-vous délivrer une âme damnée;
Voulez-vous délivrer une âme damnée,
En prenant Jeanne Le Guern pour femme? -

- J'irai avec vous où vous voudrez,
Et ferai ce que vous me direz;
Je ferai ce que vous me direz,
Je prendrai Jeanne Le Guern pour femme. -

Jeanne Le Guern dit
Qu'elle ne connaissait pas cet homme;
Qu'elle ne connaissait pas cet homme,
Et qu'elle était avec celui qu'elle aimait.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- Otez-moi mon manteau de dessus les épaules,
Il me brûle comme la braise!

Enlevez-moi ma ceinture,
Ma ceinture de noces et mon anneau;
Ma ceinture de noces et mon anneau,
Ils me brûlent comme le feu de l'enfer

V
Le Démon disait
Alors aux sonneurs de la noce
- Sonneurs de la noce, dites-moi,
Y a-t-il eu beau jeu au banquet? --

- Il n'y a pas eu beau jeu au banquet,
Car Jeanne Le Guern est perdue! -
- Sonneurs de la noce, dites-moi,
Désirez-vous la revoir ? -

- Oui, je voudrais bien la revoir,
Mais à la condition qu'il ne m'arrivera aucun mal;
A la condition qu'il ne m'arrivera aucun mal,
Et que je serai ramené dans le porche. -

Alors il le prend par la tête
Et l'enlève par-dessus les hautes maisons...
.
VI
Arrivé dans l'enfer,
Il a vu Jeanne Le Guern

Il a vu Jeanne Le Guern,
Assise dans un siège de feu;
Assise dans un siège de feu,
Devant elle un bassin rempli de plomb fondu !

Jeanne Le Guern dit
Alors au sonneur de ses noces:
- Prenez mon petit chapelet,
Qui me brûle ici comme le feu

Dites à Nicolas, mon père,
Que son contrat est dans l'enfer;
Dites à Jeanne Le Guern (sa mère),
Que son siège est dans l'enfer !

Prenez mon chapelet de noces,
Et donnez-le à celui qui sera dans le porche..... -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dès qu'elle s'est dessaisie de son chapelet,
Elle est tombée au fond du puits de l'enfer,
En criant : - O douleur ! hélas !
Les peines de l'enfer sont grandes! -


English Translation

Joan Le Guern
I
- For three nights I did not get a wink of sleep
And tonight I won't sleep either,
As I hear the viper
Hissing on the bank of the river.

And its hissing means:
- True engagement happens only once.
Whoever gets betrothed willingly
And breaks off whimsically,

And breaks off whimsically
Clinches a deal with the devil.
He will be severed from God
As is the broken branch from the tree.

As far away from paradise
As is grain from straw. -

II
As Joan Le Guern was on her way to Guingamp
Where she was to mock the sacrament
And dance before the silver cross,
She encountered a young nobleman.

She encountered a young nobleman
Who was clad as a country lad.

A young nobleman who was handsome enough,
But for his feet that were like those of a horse.
- Joan Le Guern, tell me,
To how many men were you betrothed?

- I was betrothed to eighteen men
But to none did I hold my promise
But to none did I hold my promise:
You may be my husband, if you wish.

There are eighteen tailors in my house
Making each a new dress for me
Making each a new dress for me
To put on tomorrow on my betrothal. -

Yet when the new dresses were made,
They did not please Joan Le Guern.
They did not please Joan Le Guern
And she trod them underfoot.

III
The Demon said
When he entered old Le Guern's house:
- Assign to me a stool to sit on
Since I am to be your son-in-law in this house.

- My son-in-law you won't be in this house:
There is no white in your eyes.
There is no white in your eyes,
Your feet are like those of a horse! -

- Whether you like it or not,
I shall be your son-in-law in this house.
Even if my feet were dog-like,
Your daughter Joan belonged to me.

- My daughter Joan doesn't belong to you
Without my leave. -
- With a drop of blood from my little finger
I made a pact with her forever. -

IV
Cruel-hearted were whoever had not cried
In old Le Guern's house
Seeing the wedding party riding in front
And the bride walking in the rear.

And the bride walking in the rear
Since the charger could not carry her.
- Let her ride pillion on my horse.
My horse will stand the weight! -

And no one could see her face
Until she entered the church yard.
As she came nearer to the church,
She was as white as lily flower.

When she turned her face to the altar
She looked as fresh as pear tree blossom.
When she had her back to the altar,
She was as dark as Lucifer!

The Vicar said
To Joan Le Guern, seeing that:
- Joan Le Guern, tell me,
Did you deny any sin?

- I denied no sin
But I was engaged seven times,
Seven times engaged, unfortunately,
And never did I marry! -

- Joan Le Guern, tell me,
To whom were you first engaged?
- To Yves Le Bail of Bourbriac.
To him I was first engaged. -

The vicar, on hearing that,
Mounted his horse.
He mounted his horse
And he rode to Bourbriac.

- Yves Le Bail, tell me,
Would you free a damned soul?
Would you free a damned soul
And take Joan Le Guern to your wife?

- I'll go with you wherever you want
And do whatever you say.
I will do whatever you say.
I will take Joan Le Guern to my wife. -

Joan Le Guern protested
That she did not know that man.
That she did not know that man,
That she was with the one she loved.

................................
................................



- Take my coat off my shoulders!
It is burning me like ember!

Take off my belt
My wedding belt, my wedding ring.
My wedding belt, my wedding ring.
They are burning me like the flames of Hell! -

V
The Demon said
To the wedding pipers:
- Wedding pipers, tell me
Was the wedding feast entertaining?

- Entertaining? The wedding feast was not,
Since Joan Le Guern was lost! -
- Wedding pipers, tell me,
Do you want to see her?

- O yes, I want to see her
Provided that I suffer no harm,
Provided that I suffer no harm,
And that I'll be brought back to the porch. -

Now the demon grasped him by the head
And lifted him high up over the tall houses...

VI
When they had come to Hell
He saw Joan Le Guern.

He saw Joan Le Guern
Sitting on a flaming chair,
Sitting on a flaming chair,
Before her a basin full of melted lead!

Joan Le Guern said
Then to the wedding piper:
- Take my beads with you!
They are burning me here like fire!

Tell Nicholas, my father,
That he is committed to Hell.
Tell Jenny Le Guern (my mother)
That she has her seat in Hell!

Take my wedding beads,
Give them to whoever you meet in the porch...
..............................

As soon as she had let the beads go,
She fell into the hellish pit
Crying: - Woe is me!
Painful are the torments of Hell! -


François-Marie Luzel (1821 -1895)



.
Janed Ar Wern - Version N°2
Retour à "la Fiancée de Satan"