VERSION "GWERZIOU BREIZ IZEL" I - Teir noz zo n' 'm eus kousket banne, Henozh na rin ket adarre; Nag o klevet an naer-wiber O c'hwibanat war lez ar stêr. Ha ma lâre dre he c'hwiban: Na eus dimiziñ 'met unan: 'N hini zime da daou, da dri, Ez ia d'ann ifern da leski ; 'N hini zime da bemp, da c'houec'h, A zo daonet perpetuel ; 'N hini zime da c'houec'h, da seiz, 'Zo distag euz Doue a-grenn ; 'Zo distag euz Doue a-grenn, Evel ar brank euz ar Wezenn. - II Janet 'r Wern 'zo arre dimet : Da choaz dillad eured eo et ; Et eo da choaz dillad eured, Kaera er stal a vo kavet. P'oa o retorn euz ker Gwengamp, 'Tigwezout gant-hi 'n den iaouank ; 'Tigwezout gant-hi 'r mal iaouank, War he viz ur walenn arc'hant. Ar mal iaouank a c'houlenne, Euz Janet 'r Wern p'hi rankontre : - Janet ar Wern, d'in-me laret, Pelec'h 'z oc'h bet, pe-lec'h ez et ? - - Me zo retorn euz ker Wengamp, Bet o c'hoaz ma dillad eured ; Bet o c'hoaz ma dillad eured, Kaera er stal a ve kavet. - - M'ho bije a-c'hanon pedet, Me 'iaje iwe d'ho eured. - - Mar na oc'h-c'hui ket bet pedet, Deut warc'hoas 'r beure, ha vefet. - Kement blijaz d'he fantazi, M'hi c'honduaz beteg hi zi ; Beteg hi zi eo gant-hi et, Allas ! piou 'oa na ouie ket ! Ar mal iaouank a lavare En hent d'ez-hi na dre ma 'z ee : - Janet 'r Wern, m' vije d'ho reket, Ni vije hon daou dimezet. - - Na 'z eo ket ebars ann hentjou A dle bout gret ann dimiziou ; Me 'zo beo ma mamm ha ma zad, Vont war al lec'h, rok 'rinn kontrad. Me, 'me-z-han 'zo beo m' re iwe, Med n' c'houlennann ket ho c'honje ! - . . . . . . . . . . . . . . . Ar mal iaouank a lavare, Bars ar c'hroaz-hent pa 'z arrue : - Janet ar Wern, kontant 'vefet. A vezimb hon daou dimezet ? - - Na n'eo ket bars ar c'hroaz-hentjou A dle bout gret ann dimiziou ; Me 'zo beo ma mamm ha ma zad, A renkont bezan er c'hontrad. - - Me a zo beo ma re iwe Med n' c'houlennan ket ho c'honje. - . . . . . . . . . . . . . . . III Ar mal iaouank a vonjoure 'N ti Janet ar Wern p'arrue : - Roët d'in skabel d'azeza, Serviedenn d'em dic'houeza ; Serviedenn d'em dic'houeza, Mar be me mab-kaër ann ti-ma : Me blijo d'ac'h, d'ho zantimant, Me roïo d'ac'h aour hag arc'hant ; Me roïo d'ac'h aour hag arc'hant, Ha mado ar pez ho po c'hoant ; Me blijo d'ac'h ha d'ho speret, Aour, arc'hant po 'r pez a garrfet. - - C'hui a vije a-walc'h d'am grad, M'ho bije gwennou daoulagad : Gwennou daoulagad n'oc'h euz ket, Ho treid a zo vel treid kezek ! IV 'N aotro 'r person a c'houlenne Euz ar mal iaouank, p'hen gwele : - Petra 'glaskes war-dro ma zi ? Me na ian morse d'as hini. - - Me a zo ac'hann a bell-bro, Ma breudeur-all 'zo evel-d-on ; Me a zo ac'hann a bell-bro Mab Lusufer eo ma hano. - 'N aotro 'r person a c'houlenne Euz Janedik ar Wern neuze : - Janet ar Wern, d'in-pe laret Petra pec'het oc'h euz nac'het. - - N'am euz nac'het pec'het abed, Med seiz dimizi am euz gret ; Me am euz gret seiz dimizi, Heb ober kontrat euz hini : Heb ober kontrat euz hini, Med ar wes-ma, siouas a rinn ! V Pa 'z ia Janet 'traon gant 'n iliz Ez ia ken kaer ha fourdeliz ; Pa 'z ia d'ann nec'h gant ann aoter, Ez ia ken du ha Lusufer . . . . . . . VI - Ur banket kaer a-walc'h 'zo bet, Med ar vroeg eured 'zo kollet ! - Ann aër-wiber a lavare Da zonerrienn 'n eured neuze : - M'oc'h euz c'hoant gwelet Janet 'r Wern, Deul ganin da fons ann ifern ! - Ann aer Wiber a lavare Da Janet ar Wern p'arrue : - Petra d'zonerien ho eured 'rofet ? Janet ar Wern, d'in-me laret. - - Petra d'ez-he a ve roët Med ma gwalenn, ma chapelet ; Ma gwalenn ha ma chapelet Ewit kass d ar ger, d'am fried? Ewit kass d'ar ger d'am fried, D'ar c'henta am boa prometet ! - Euz hi gwalenn, hi c'hapelet, Ker-kent ma ez eo diskroget, Ur griadenn a deuz leusket, En punz ann ifern eo kouezet, En em laret : - Ah ! iaou ! allas ! Poaniou ann ifern a zo braz ! - |
RAPPROCHEMENT AVEC BARZHAZ BREIZH 7. Teir noz n'am eus kousket banne, Nag henoz na rin adarre, 8. Gant c'hwibanoù an naer-wiber, O c'hwibanat war lez ar stêr. 9. Hi lavare dre he c'hwiban: 47. An neb a ra tri dimizi; Tri dimizi hep eureujiñ, Ez a d'an ifern da leskiñ, 48. Ken distak diouzh ar baradoz, Ha 'mañ 'n delienn sec'h diouzh ar roz; 49. Ker kuit diouzh baradoz Doue, Ha 'mañ 'r skourr troc'het diouzh ar gwez 17. O vonet tre barzh an iliz, Oa ker kaer evel bleun al liz; 18. O tont en-dro trezek dor-zal, Oa ker ven hag un durzhunell. 30. - C'hoari gaer a-walc'h en eured, Med ar plac'h nevez zo kollet. 31. - Ar plac'h nevez a zo kollet? Ha c'hoant vez ganeoc'h d'he gwelet? 37. Petra rofac'h d'an dud vat-mañ, A zo deut d'ho kwelet amañ? 38. - Dalit seizenenn va eured. Kasit-hi ganeoc'h, mar keret; 39 Dalit bizoù aour va eured, Kasit-hen d'ar gêr d'am fried. 41. Kasit-hen d'ar gêr d'am fried, A zo intañv deiz e eured. 43. N'o doa ket graet ur gammed grenañ, Pa glevzont tenn' ur youc'hadenn: 44. - Mil mallozh deoc'h-hu, sonerien !- Puñs an ifern oa war he fenn. |
TRADUCTION (version "GUERZIOU") I Voilà trois nuits que je n'ai dormi goutte, Et cette nuit je ne le ferai pas encore, En entendant la Vipère Qui siffle au bord de la rivière. Et elle disait par son sifflement : Il n'est de bonnes fiançailles qu'une seule fois ; Celui qui se fiance à deux, à trois, Va brûler dans l'enfer ; Celui qui se fiance à cinq, à six Est damné éternellement ; Celui qui se fiance à six, à sept, Est complètement détache de Dieu ; Est détaché de Dieu aussi net, Que l'est la branche de l'arbre. - II Jeanne Le Guern est encore fiancée : Elle est allée choisir ses habits de noces ; Elle est allée choisir ses habits de noces, Tout ce qu'il y a de plus beau dans la boutique. Comme elle s'en retournait de Guingamp, Elle rencontra un jeune homme ; Elle rencontra un jeune homme, Qui avait au doigt un anneau d'argent. Le jeune homme demanda A Jeanne Le Guern, quand il la rencontra : - Jeanne Le Guern, dites-moi, Où avez-vous été, où allez-vous ? - - Je reviens de la ville de Guingamp, Où j'ai été choisir mes habits de noces ; J'ai été choisir mes habits de noces, Ce qu'il y a de plus beau dans la boutique. - - Si vous m'aviez invité, J'irais aussi à votre noce. - - Si vous n'avez pas été invité, Venez demain matin et vous le serez. - Elle lui plut si bien, Qu'il la conduisit jusqu'à sa maison ; Il l'a accompagnée jusqu'à sa maison ; Hélas elle ne savait pas qui il était ! Le jeune homme lui disait, En la reconduisant : - Jeanne Le Guern, si c'était votre bon plaisir, Nous serions fiancés ensemble, tous les deux. - Ce n'est pas sur les chemins Que doivent se faire les fiançailles ; Moi j'ai mon père et ma mère vivants ; Et ils seront sur les lieux avant que je m'engage. - Et les miens aussi sont vivants: Mais je ne demande pas leur permission. - . . . . . . . . . . . . . . . . Le jeune homme disait, En arrivant dans un carrefour: - Jeanne Le Guern, voulez-vous Que nous soyons fiancés ensemble? - - Ce n'est pas dans les carrefours Que doivent se faire les fiançailles ; Moi j'ai mon père et ma mère qui vivent encore, Et il faut qu'ils assistent au contrat. - - Les miens aussi vivent encore, Mais je ne demande pas leur consentement. - . . . . . . . . . . . . . . . III Le jeune homme souhaitait le bonjour, En arrivant chez Jeanne Le Guern : - Donnez-moi un escabeau pour m'asseoir, Et une serviette pour essuyer la sueur ; Et une serviette pour essuyer la sueur, Si je dois être gendre dans cette maison ; Je vous plairai à souhait, Car je vous donnerai de l'or et de l'argent ; Je vous donnerai de l'or et de l'arpent, Et des biens autant que vous en désirerez ; Je vous plairai à souhait, Car vous aurez de l'or et de l'argent à discrétion - Vous seriez assez à mon gré, Si vos yeux avaient des blancs ; Vos yeux n'ont pas de blancs, Et vos pieds ressemblent à ceux des chevaux ! - IV Monsieur le curé demanda Au jeune homme, quand il le vit : - Que cherches-tu autour de ma maison ? Moi je ne vais jamais à la tienne. - - Je suis d'un pays qui est bien loin d'ici, Et tous mes frères me ressemblent ; Je suis d'un pays qui est bien loin d'ici, En mon nom est fils de Lucifer. - Monsieur le curé demandait A Jeanne Le Guern, en ce moment : - Jeanne Le Guern , dites-moi Quel est le péché que vous avez nié ? - - Je n'ai nié aucun péché, Mais j'ai été fiancée sept fois ; J'ai été fiancée sept fois, Sans jamais tenir ma parole ; Sans passer contrat avec aucun, Mais cette fois, hélas ! il faudra le faire ! V Quand Jeanne descend dans le bas de l'église, Elle est belle comme la fleur de lys ; Quand elle monte vers l'autel, Elle devient noire comme Lucifer ! . . . . . . VI - Le banquet a été assez beau , Mais la jeune mariée est perdue ! - - La Vipère disait Aux sonneurs de la noce, en ce moment : - Si vous voulez voir Jeanne Le Guern Venez avec moi au fond de l'enfer ! - La Vipère disait A Jeanne Le Guern, en arrivant : - Que donnerez-vous à vos sonneurs de noces, Jeanne Le Guern, dites-le moi ? - - Et que puis-je leur donner, Si ce n'est mon anneau et mon chapelet ; Mon anneau et mon chapelet, Pour les porter à mon époux ! Pour les porter à mon époux, Le premier à qui j'avais fait promesse ? - De son anneau et son chapelet Aussitôt qu'elle s'est dessaisie, Elle a poussé un cri, Et est tombée au fond du puits de l'enfer, En disant : - O douleur ! hélas ! Les peines de l'enfer sont grandes ! - |
I - For three nights I did not get a wink of sleep And tonight I won't sleep either, As I hear the viper Hissing on the river bank. And its hissing means: - True engagement happens only once. Whoever gets engaged twice or thrice Goes to hell and burns there. Whoever gets engaged five or six times Will be damned forever. Whoever gets engaged six or seven times Is severed from God Is severed from God As is the broken branch from the tree. II Joan Le Guern is engaged again She's gone to choose a new wedding dress. On her way back from Guingamp town She encountered a young man. She encountered a young man, On his finger a silver ring. The young "male" asked Joan Le Guern whom he encountered: - Joan Le Guern, tell me, Where from. where to are you going? - I'm on my way back from Guingamp. I've been choosing my wedding dress. I've been choosing my wedding dress, The most gorgeous one I found in the shop. - If you had asked me, I would have come to your wedding, too. - If you were not invited, Come tomorrow morning. You will be. So great a fancy she took to him That she allowed him to see her home. That she allowed him to see her home, Alas, unaware of who he was! The young "male" said On their way to her house: - Joan Le Guern, if it were your request, You and me were engaged together. |
- Proposing in the middle on the way Is not proper. My father and my mother are alive And must be present if I am to be engaged. - Both my parents are alive too. But I don't ask them for permission! - .................... The young male said again When they came to a crossroads: - Joan Le Guern, would you like To be engaged to me? -A crossroads is not the proper place For proposing to a girl. I have a father and a mother, both are still alive, And they must be present, when I get engaged. - So are mine But I can do without their leave. - ...................... III The young "male" was saying "good day!" On arriving to Joan's house: - A stool be given to me to sit on And a towel to wipe my face! And a towel to wipe my face! Since I am to be a son-in-law in this house. You shall be fond of me, very much: I shall give you gold and silver. I shall give you gold and silver, And goods as many as you want. You shall be fond of me, very much: You shall have as much gold and silver as you want. - I should be rather fond of you, If the white of your eyes were not lacking If the white of your eyes were not lacking And your feet were not like those of a horse! - IV The reverend vicar asked The young "male" when he saw him: - What for do you approach my house? I never came near yours? - I'm coming from far away All my brethren resemble me. |
- I'm coming from far away Luciferson is my name. - The reverend vicar asked Then Jenny Le Guern: - Joan Le Guern, tell me What sin did you omit to avow? - No sin did I omit to avow, But I made seven engagements. But I made seven engagements Not followed by marriage contract. Not followed by marriage contract But this time, I'm afraid, I must comply! - V When Joan went down the church She was as dazzling as a lily blossom. When she went up the altar's steps She grew as dark as Lucifer. ......................; VI - The wedding banquet was beautiful enough, But the bride is lost! - The Viper said To the wedding pipers at that time: If you want to see Joan Le Guern, Just come with me to the bottom of Hell! - The viper said To Joan Le Guern on arriving: - What shall you give to your wedding pipers, Joan Le Guern, tell me? - What may I give them, If not my ring and my beads. If not my ring and my beads To forward to my husband, To forward to my husband, I mean, the first man I was engaged to? Her ring and her beads As soon as she handed them out She gave a scream And she fell into the pit of Hell, Saying: - O! Woe! Alas! Dire are the torments of Hell! |
Pa oant gant ann hent o vonet, Ar gompagnonez 'n euz laret : - Jannet ar Wern, em diouallet, Ur gwall briet gavfann 'c'h euz bet ! N'eo ket henvel euz ur c'hristenn, Daoulagad diaoul 'zo 'n he benn ! - Dre m' tosta Janet d'ann iliz, Hi a oa kaer 'vel fourdeliz ; Dre m' tosta d'ann aoter, Hi a iee du 'vel Lusifer ! - Gant-oc'h, Guern-koz, 'on saouezet, O welet petra oc'h euz gret, Roët ho merc'h da Lusufer, Laket 'nn ez-hi 'n ker braz mizer ! . . . . . . . . . . . . . . Pa lak' hi gwalen war hi biz, Saoueze kement oa 'n iliz. Ober eure ur iouc'hadenn A oa spontuz, war bouez hi fenn ! Meaz ann iliz p'eo sortiet, Komanz da grial a deuz gret : - Dewi a rann kig hag eskern, Me 'zo un' 'vemprou ann ifern ! - Ann douar a zo digoret, En punz ann ifern eo kouezet ! - Seiz promese faoz am boa gret, Hep beza hini eureujet ; Ann eizvet am euz eureujet. D' 'nn ifern gant-han renkann monet ! Me ia gant 'nn eizvet d'ann ifern, Ewit dewi kig-hag-eskern ! - Jannedik ar Wern a lare D'ar belek iaouank un dez oë : - Ter noz 'zo takenn n' 'meuz kousket, etc. |
Comme ils allaient par le chemin, La compagnie disait : - Jeanne Le Guern, prenez garde à vous, Je trouve que vous avez là un singulier mari ! Il ne ressemble pas à un chrétien, Il a des yeux de démon dans la tête ! Quand Jeanne approchait de l'église, Elle était belle comme la fleur de lys. Mais à mesure qu'elle approchait de l'autel, Elle devenait noire comme Lucifer ! - Je suis bien surpris avec vous, vieux Le Guern, En voyant ce que vous avez fait ; Avoir donné votre fille à Lucifer, Et l'avoir mise en si grande infortune ! - . . . . . . . . . . . . . . Quand elle mit son anneau à son doigt, Tous ceux qui étaient dans l'église furent effrayés ; Elle poussa un cri, Un cri épouvantable, de toutes ses forces ! Et quand elle sortit de l'église, Elle se mit encore à crier : - Le feu consume ma chair et mes os, Je suis un membre de l'enfer ! - La terre s'est entr'ouverte, Et elle est tombée dans le puits de l'enfer ! - J'ai fait sept fausses promesses, Sans épouser aucun : Mais le huitième, je l'ai épousé, Et il faut aller avec lui en enfer ! Je vais avec le huitième, en enfer, Pour y brûler chair et os ! - Chanté par Marie-Job Kado, Keramborgne, 1849 Une autre version débute ainsi : Jeannette Le Guern disait Au jeune prêtre un jour: - Trois nuits déjà que je ne dors plus... ce qui donne à croire que c'est en confession qu'elle lui parle. Dans cette même version, le premier à qui elle a fait promesse s'appelle : Ervoan ar Bihan, de Saint-Brieuc. Rapprocher cette ballade de celle contenue dans le Barzaz Breiz sous le titre de "la Fiancée de Satan" |
- As they were on the way The party said: - Joan Le Guern take great care; Methinks you have an uncommon husband! He doesn't look like a Christian. He's got eyes of a devil in his head! When Joan came near the church, She was as splendid as lily blossom. The nearer she came to the altar, The darker she grew, like Lucifer! - Much surprised I am, Old Guern! That you should have done such a thing! You gave your daughter away to Lucifer And put her in such dreadful plight! ................. When she slipped the ring onto his finger, All in the church shuddered, aghast. She gave a cry, An appalling cry, at the top of her voice! When she left the church She set crying again: - The flames consume my flesh and bones, I am one of the "members" of Hell! - The earth opened beneath her, And she fell into the pit of Hell! - Seven false promises I did Without wedding anyone. The eighth one I did marry, And must go with him to Hell! I am going to Hell with the eighth one, There to be burnt, flesh and bones! - Sung by Mary-Joseph Kado, at Keramborgne, 1849 Another version begins thus: Jenny Le Guern said To the young priest, one day: - Three nights I spent without sleeping... which prompts us to suppose that she is making confession. In the same version, the first man she was engaged to marry is named Erwan Ar Bihan (Yves Le Bihan) of Saint-Brieux. The present ballad should be compared with "la Fiancée de Satan" in the "Barzaz Breiz". |