Janed ar Mareg
Complainte de Jeannette Le Marec
Chant à rapprocher de "Geneviève de Rustéfan" du "Barzhaz Breizh"
Texte et musique recueillis par Alfred Bourgeois dans la 2ème moitié du XIXème siècle
Publié dans "Kanaouennoù Pobl", à Paris, en 1959
Mélodie
Arrangement Christian Souchon (c) 2012
Source: le site de M.Quentel, "Son ha ton" (voir "Liens")
|
VERSION "KANAOUENNOU POBL" I Beleg ar Bihan a lavare Ti ar Mareg kozh pa 'n antreie "Me a zo deut d'ho kavet amañ D'ho pediñ dont d' am ofer'n gentañ Ho pediñ a ran holl da zonet Nemet amañ ho merc'h brav Janed Nemed amañ ho merc'h brav Janed Hounnezh a laran deoc'h ne deuy ket Hounnezh a laran deoc'h ne deuy ket Trubuilhañ a rafe ma spered Rafe ma spered de drubuilhañ O lavaret ma ofer'n gentañ - Bet droug ha mad gant neb a garo D'hoc'h ofer'n gentañ me a yelo D'hoc'h ofer'n gentañ me a yelo Ha mar be profoù, me a brofo. Me brofo er plad ar pezh ur skoed Ar walenn aour ho po din roet Ha pob ar skoed all ma c'hoarezed N'eo ket ni a vo 'maez er banket" II Janed ar Mareg a c'houlenne En bered Godrinn pa 'n arrue "Gwragez ha merc'hed din ho leret An ofer'n-bred zo echuet ? - N'eo nag echuet nag komanset N'eo ket ar beleg 'vit he laret N'eo ket ar beleg 'vit he c'hanañ Gant keuz d'ar gaerañ plac'h zo er vro-mañ Gant keuz d'ar gaerañ plac'h zo er vro-mañ Janed ar Mareg, c'hwi a gredan" Janed ar Mareg p'he deus klevet Prest d'an iliz hi a zo redet Prest d'an iliz hi a zo redet Ouzh ar balistroù eo daoulinet 'Vit pa droie ha pa zistroie Neuze welje ar beleg nevez Beleg ar Bihan a lavare Da zacrist Godrinn en ofer'n-se "Kaset Janed er-maez an iliz Ma c'hellin echuiñ me sacrifiz Ha leret de'hi mont de di ma zad Eno zo ur banked aozet mat Eno zo darevet ur banket Ken kaer hag ur banked a eured Ken her hag ur banked a eured Hag er gentañ emañ hi pedet" Na sacrist Godrinn a lavare Da Janed ar Mareg 'n ofer'n-se "Deut Janed er-maez eus an iliz Echu ar beleg e sacrifiz Deut ganin bremañ de di he zad Eno zo ur banked aozet mat Eno zo ur banked darevet Ken kaer hag ur banked a eured Ken kaer hag ur banked a eured C'hwi er gentañ a zo bet pedet" III Janed ar Mareg a lavare Ti ar Bihan kozh pa 'n antreie "Demat hag yec'hed holl en ti-mañ N'eo ket me ar c'houarnerez amañ N'eo ket me amañ ar c'houarnerez Lec'h ma dlefoan be'añ ar vestrez - Gouarnerez amañ ne vefet ket En uhelañ an daol vefet lakaet En uhelañ an daol vefet lakaet Hag e-kichennig ma mab beleg" Beleg ar Bihan a lavare D'ar c'hentañ bannac'h a ziskarge "Me ev d'hoc'h yec'hed, plac'h diaviz O soñjal re n'un den a iliz" Beleg er Bihan a lavare D'an eilet bannac'h a ziskarge "D'hoc'h yec'hed plac'h a volontez vat N'oun ket penaos c'hell ho kalon pad" D'an dried bannac'h n'eus diskarget Janed ar Mareg a zo semplet IV Janed ar Mareg a lavare D'he c'hompagnunez pa devale "Seizh servijer kloareg am eus bet Beleg ar Bihan eo an eizhvet Beleg er Bihan an diwe'añ Lakaat 'ray ma c'halon da rannañ" Beleg ar Bihan a c'houlenne Ouzh sacrist Godrinn un deiz a oe "Na sacrist Godrinn din o laret Piv a zo 'r be nevez douaret - Piv a zo 'r be nevez douaret Nemet ho touz Janed ar Mareg" Beleg er Bihan pa 'n eus klevet War ar bez en deveus daoulinet War ar bez en deveus daoulinet Da c'houl digant Doue hi vennet Da c'houl hi vennat digant Doue Da ve'añ klañv war-benn tri deiz War-benn tri deiz da ve'añ marvet Hag e gañv be'añ ar bevaret V Bet en deus evel en deus goulet War-benn en tri deiz ez eo marvet War-benn en tri deiz ez eo marvet Hag e gañv a oe ar bevaret Na sacrist Godrinn a lavare D'an dud oa o heul ar c'hañv bras-se "Lakaomp an'he er memes bez Pa n'int ket bet er memes gwele Pa n'int ket bet er memes gwele Ho daou vo unanet gant Doue" |
TRADUCTION FRANCAISE I Le Bihan, le séminariste, Au vieux Le Marec rend visite: "Je vous adresse une prière: Venez à ma messe première. A venir tous je vous convie, Sauf votre Jeannette jolie. Sauf votre jolie fille Jeanne Dont la vue troublerait mon âme. Je ne voudrais pas qu'elle vienne: J'en éprouverais trop de gêne. Il faut à tout prix que je puisse Célébrer mon premier office. - Qu'importe ce que les gens disent, Moi, je veux me rendre à l'église, Ouïr la messe et mettre, j'y veille, Mon obole dans la corbeille: Une pistole et, quoi qu'il vaille, Votre anneau d'or de fiançailles. Et mes sœurs un écu chacune; Qu'au banquet n'en manque pas une!" II A Goudelin c'est la dernière A pénétrer au cimetière. "Filles et femmes, dites vite: Est-ce que la grand-messe est dite? - Non, ni dite ni commencée Personne ne l'a célébrée. Le prêtre n'en fut point capable Car il pleure la plus aimable Du canton. La faute, sans l'ombre D'un doute, Jeanne, vous incombe!" Jeanne, sans attendre la suite, Dans l'église se précipite. Et s'agenouille à la barrière D'autel. Elle semble en prière. Les tours et détours elle épie Du prêtre ingrat qui la renie. Le prêtre Le Bihan s'adresse Au sacristain pendant la messe: "Chassez-la! Qu'elle soit sortie Quand je consacrerai l'hostie. Dites-lui d'aller chez mon père, Où pour le banquet l'on s'affaire. A le rendre chacun s'efforce Aussi beau qu'un banquet de noces Et je désire que Jeannette Soit la reine de cette fête." Le sacristain alors chuchote A celle qui fait la dévote. "Venez, Jeanne, que l'on finisse De célébrer le sacrifice. Venez avec moi chez son père Où l'on va faire bonne chère. Là vous pourrez faire ripaille Bien mieux que pour des épousailles. Et à ce banquet qui s'apprête Vous serez reine de la fête." III En dépit de son vague-à-l'âme Elle s'y rend et elle clame: "Je vois qu'on ne m'attendait guère. Je ne suis pas la cuisinière, Pas plus que je ne suis la bonne: Je devais être la patronne. - La cuisinière? Non, que diable! C'est vous qui présidez la table! C'est tout au bout qu'on va vous mettre, A côté de mon fils, le prêtre." Dom Le Bihan levant son verre Pour un premier toste, profère: "A toi, qui commis la sottise D'aimer trop un homme d'église!" Et l'Abbé Le Bihan, ensuite, Portant un second toste, insiste: "A toi! Je ne sais, entêtée, Comment tu n'es point ébranlée! Puis un troisième toste infâme. C'en est trop: Jeannette se pâme. IV Notre Jeanne clame sa peine A sa servante qui l'emmène: "Sept clercs qui m'ont dit: 'Je vous aime', Dom Le Bihan fut le huitième. Le dernier a ravi mon âme. Il brisera mon cœur de femme." Ce jour-là, Le Bihan, le prêtre, Voyant le sacristain paraître: Disait "Cette tombe nouvelle, Sacristain, pour qui donc est-elle? - Celle qui vient d'être enterrée, C'est Jeanne votre bien-aimée." A peine la phrase fut dite, Qu'à la tombe il se précipite, Qu'il s'agenouille sur la tombe Que de ses larmes il inonde. Qu'auprès de Dieu Jeanne intercède, Pour que dans trois jours il décède! Que dans trois jours la mort l'emporte, Son deuil le quatrième on porte! V Sa prière fut exaucée, Son âme en trois jours exhalée. Au bout de trois jours il rend l'âme. Le quatrième nous pleurâmes. Le sacristain au cimetière Dit à ceux qui suivaient la bière "Qu'on les mette en la même tombe! Leur lit nuptial dans l'autre monde. Dans celui-ci, c'eût été vice. Dans l'autre, que Dieu les unisse!" Traduction: Christian Souchon (c) 2012 |
ENGLISH TRANSLATION I New priest Le Bihan was heard to say At the old Le Marec's house one day: "If I have come here, it is to ask: Would you care to attend my first mass. You all in this house are invited Your pretty daughter Joan, excepted. All except Joan, my former lover. I do not want her to come over. She may not come, for over my soul I fear lest I would lose my control. She would cause my spirit to wander, While on my first mass I must ponder. - Whoever wants to may take offence! To your first mass I'll give attendance. To attend your first service I mean, And give such offering as I deem. A gold coin I'll lay in the paten; And a ring by you I was given. My sisters will give each a gold coin: To be allowed the banquet to join!" II Joan Le Marec, when going churchward, Found women gath'ring in the churchyard: "Women and lasses, would you tell me: Is the high mass over already? - No, it's not over. It's not started: To sing the priest felt too disheartened. And he was prevented from praying: He grieved about a girl most charming, - The most charming girl around here, too - Joan Le Marec, I guess, about you!" Joan Le Marec, on hearing as much, Immediately has hurried to church. She cut her way through the flock who prayed And knelt at the altar balustrade The priest was moving to and fro, still She was glad at him to look her fill. Vicar Le Bihan, the priest new-made To the sexton during the mass said "Take Jenny away from the church, please To consecrate I don't feel at ease. See her to my father's! She's steady. They're busy getting the feast ready, In honour of my ordination, Like wedding, it's a big occasion. A big occasion like a wedding The first place to her lot is falling." The sexton whispered now in her ear In a low voice, nobody could hear: "D'you mind to leave this church, fair Jenny? Consecration is now, if any. T'his father's house would you follow me? Where after mass a banquet will be. A banquet there they are preparing, As wonderful as for a wedding. A banquet as if you were his bride, At which your part will be to preside." III Jenny Le Marec was heard to say At Old Le Bihan's house the same day: "Good day, good health to all in this house! I'm not coming here anger to rouse. I am not a delayed cook or maid, Who could have been here housewife instead - A kitchen maid? Not in this manor! You shall sit at the seat of honour! At the seat of honour, you shall sit: Next to my son, the new priest, to wit." The new priest Le Bihan he has said When to propose a toast he was made: "Here's your health, girl, whose obstinacy Was to a priest to take a fancy!" Vicar Le Bihan by way of boast He has raised his glass for a new toast: "I must praise your equanimity I wonder how you bear it, frankly!" His third toast was still more cruel, and soon Jenny Le Marec fell in a swoon. IV Jenny was quite distressed and she said, As she was going home, to her maid "Seven lovers, and clerks all seven. Priest Le Bihan was the eighth of them. The eighth of them, also the last one My heart will break, and I am undone." The priest Le Bihan asked a question At Goudelin to the old sexton. "Sexton of Goudelin you must know: Say, who lies in the new grave below? - Bad news, O, bad news that I must break: It's your beloved Jenny Le Marec." To the priest Le Bihan, a torture! He rushed and knelt on the sepulture. Kneeling, he prayed she might intercede With God on behalf of him, indeed. God grant him through her intercession For the next three days an affection. For the next three days a malady On the fourth th' end of his agony! V Everything happened as he had prayed: By the end of three days he was dead He was dead by the end of three days On the fourth the trestles they did raise. What does say the sexton of Goud'lin To the folks that have flocked around him? "Let's them both in the same grave be laid Since they could not sleep in the same bed. Almighty God, grant us our demand: May they be united by Your hand!" Translated by Christian Souchon (c) 2012 |