ANN INTANVEZ PAOUR

LA VEUVE PAUVRE

Texte recueilli par François-Marie Luzel
auprès dune vieille mendiante de Plounevez-Moédec en 1854
Publié dans "Gwerzioù Breizh-Izel I" en 1868

Mélodie
Musique recueillie par Maurice Duhamel, auprès de Marie-Jeanne Le Bail, à Port-Blanc

Arrangement Christian Souchon (c) 2008
Source: le site de M.Quentel, "Son ha ton" (voir "Liens")
VERSION "GWERZIOU BREIZ IZEL"

1. Mar plij ganac’h a selaoufet
Ur werz a zo newez savet ;
D’un intanvez iaouank eo gret,
A zo ’newez marw hi friet,

2. Hi fried-paour newez-maro,
M’ia ’nn intanvez da vale-bro ;
M’ia er bloa-ma da glask hi boed ;
Da di hi aotro ez eo et.

3. — En han’ Doue un tamm bara ;
N’am euz bet elwenn en de-ma,
Hag am euz tri a vugale,
N’am euz bruzunn da reï d’ez-he ! —

4. — Na mar t’euz tri a vugale,
Kerz d’ar ger, laz un ann ez-he ;
Kerz d’ar ger, laz unann a dri,
’Wit reï d’ar re-all da zebri ! —

5. Ann intanvez paour ’z ia d’ar ger,
Evel un den en disesper ;
Ann intanvez paour ’z ia d’ar ger,
En aviz lazan hi bugel.

6. — ’N han’ Doue, mamm, un tam bara !
N’hon euz bet elwenn en de-ma ;
N’hon euz bet elwenn en de-ma,
Prest eo hon c’halon da faïa !

7. — A be-lec’h ’rofenn d’ac’h bara ?
Ha na euz tamm bars ann ti-ma !
Na euz tamm ebars ann ti-ma,
Me ia gant m’ c’hontel d’ho laza !

8. Ur bugel bihan oa en ti,
Oajet a daou viz, n’oa ket tri,
E-meaz he gawell eo lampet,
’N kichenn ne vamm ’eo daoulinet.

9. Burzud ! hag hen euz bet komzet :
— ’N han Doue ! mamm, n’hon lazet ket,
Me iel’ wit ar bloa da glask boed,
Lec’h bikenn james n’am gwelfet.

10. ’Nn intanvez paour’ ia ’n hi gwele,
O klewet ’vel ma prezege ;
Et ’n hi gwele, manet kousket,
’R Werc’hes en ti zo antreet :

11. Antrenn ra ar Werc’hes en ti,
Ha seiz goulou-koar dira-z-hi :
War ann daol ho deuz-hi pozet,
Da gichenn ar c’hawel eo et.

12. ’Nn intanvez paour a c’houlenne
Di-war hi c’hilinn, ’n hi gwele :
— Petra ’zo d’ar c’houlz-ma ann noz,
P’on et em gwele da repoz ! —

13. — M’ eo intanvez, ar Warc’hes sakr,
’Zo deut a-beurz Doue, hi mab,
Wit n’ lazfet ket ho pugale,
Rag beza ’po bara d’ez-he ;

14. Rag beza ’po bara d’ez-he
Ha dac’h ho unann ’po iwe :
Ann ed hadaz ’nn aotro ’r beure,
A vezo daro kent ann de. —

15. — Segal daro d’ann Nedelek,
Pez biskoas den na euz gwelet ! —
— It-c’hui d’ar park ha medet-han,
Digasset d’al leur, dornet han.

16. Kasset-han d’ar for, poazet-han,
Ha pa vezo poaz ar bara,
Kasset ’n tamm d’ez-han da dava,
Met n’ gasset ket nemeur d’ez-han ;

17. Met n’ gasset ket nemeur d’ez-han,
Hennes vo he damm diweza ! —
— Dalet m’ aotro, un tam bara,
Segall-newez wit ar bloa-ma ! —

18. — Pa vez bikenn hen laret d’in,
Eo bara-newez offrez d’in ;
Eo bara-newez offrez d’in,
Na oufenn bikenn da gredi.

19. Pajik, pajik, ma faj-bihan,
Te ’zo dilijant ha buhan,
Prepar d’in-me ma inkane
Ma ’z inn da c’houd ar wirione. —

20. En leur ’nn intanvez p’eo arruet,
Ann ed ’n deuz gwelet goustellet :…
Ann douar endann-han ’zo rannet,
’N kreiz punz ann ifern ’z eo kouezet !

21. Kriz vije kalon nep vije
’N leur ’nn intanvez, mar na oelje,
O welet c’hoas ann den brutal
’Sevel he benn war-c’hore ’nn douar ;

22. ’Sevel he benn war-c’hore ’nn douar,
Hag o lavaret gant glac’har :
— Ma zudou kez, mar am zentet,
’Nn aluzon d’ar paour a rofet ! —
VERSION "BARZHAZ BREIZH"

29. Ar bloaz oe ma mamm intañvez,
Oe d'am mamm ur gwall vloavezh.
30. Bez' he-doa nav a vugale,
Ha n'he-doa bara da reiñ d'e.

31. An neb en-deus, hennezh a rey,
Mont a ran d'eñ gavout, eme'i ;
32. Da gavout an den divroet :
Doue r'hen dalc'ho e yec'hed !

33. - Yec'hed deoc'h, aotrou an ti-mañ,
Deut on amañ da c'hout un dra ;
34. Da c'hout hag-eñ deoc'h a blijfe
Reiñ un tamm boued d'am bugale ;

35.Boued d'am nav a vugaligoù
N'eus-int bet, tri deiz zo, aotrou.-
36. An divroad a respontas
D'am mamm baour kent ha m'he c'hlevas :

37. - Kerzh alese, deus treuz va zi,
Pe me laosko warnout va c'hi.-
38. Gant aon ar c'hi, kuit a eas,
O c'houelañ a-hed an hent bras.

39. An intañvez baour a ouele :
- Petra roin-me d'am bugale ?
40. D'am bugale petra roin-me
Pa larint : «mamm, naon am eus-me !»

41. Na wele ket he hent ervat,
Gant an daeloù en he lagad.













42. En hanter-hent pa oe digouet,
An aotrou kont he deus kavet ;
43. Aotrou kont maner Pratuloc'h,
O vont da heizal da Goatloc'h ;

44. O vont da Goatloc'h da heizal,
Hag hen pignet war e varc'h geal.
45. - Va c'hregig vat, din leveret,
Perak 'ta, perak a ouelet ?











46. - Gouelañ ran war ma bugale,
N'am eus ket bara da roiñ d'he.-
47. - Va c'hregig, n'eo ket ret gouelañ -
Dalit argant - it da brenañ.-




































48. Bennoz Doue d'an aotrou kont !
Seurt-se a zo tud, me respont !
49. Pa vo ret din mont d'ar marv,
Me yei evitañ, pa garo.
TRADUCTION de la version "GUERZIOU"

1. S’il vous plaît, vous écouterez
Un gwerz nouvellement composé ;
Il a été fait à une jeune veuve,
Dont le mari est mort dernièrement.

2. Le mari est mort dernièrement,
Et sa veuve va mendier par le pays ;
Il lui faut aller mendier son pain, cette année,
Et elle va chez son propriétaire.

3. — Au nom de Dieu, un morceau de pain ;
Je n’ai rien mangé de la journée,
Et j’ai à la maison trois enfants,
Et rien à leur donner ! —

4. — Si tu as trois enfants,
Retourne à la maison et tues-en un ;
Retourne à la maison et tue un des trois,
Pour donner aux autres à manger ! —

5. La pauvre veuve s’en retourne chez elle,
Comme une femme désespérée ;
La pauvre veuve s’en retourne chez elle,
Dans l’intention de tuer son enfant.

6. — Au nom de Dieu, mère, un peu de pain !
Nous n’avons rien eu de la journée ;
Nous n’avons rien eu de la journée.
Et notre cœur est prêt de défaillir ! —

7. — Et d’où pourrais-ie vous donner du pain ?
Il n’y en a pas le moindre morceau dans la maison !
Il n’y en a pas le moindre morceau dans la maison.
Je vais vous tuer avec mon couteau ! —

8. Un jeune enfant était dans la maison.
Agé de deux mois, pas encore trois.
Et il a sauté de son berceau,
Et s’est mis à genoux devant sa mère.

9. Miracle ! et il s’est mis à parler :
— Au nom de Dieu, mère, ne nous tuez point.
J’irai dans l’année chercher mon pain.
Là où jamais vous ne me verrez ! —

10. La pauvre veuve se met au lit,
Etonnée de le voir parler ainsi ;
Elle s’endort dans son lit,
Et la Sainte-Vierge entre dans la maison :

11. La Sainte-Vierge entre dans la maison,
Précédée de sept cierges :
Elle place les cierges sur la table,
Et se rend près du berceau :

12. La pauvre veuve demandait,
Appuyée sur son coude, dans son lit :
— Qu’y a-t-il là, à cette heure de la nuit.
Quand je repose dans mon lit ? —

13. — C’est moi, veuve, la Sainte-Vierge,
Qui viens de la part de Dieu, mon fils,
Pour vous empêcher de tuer vos enfants.
Car vous aurez du pain à leur donner ;

14. Vous aurez du pain à leur donner,
Et vous en aurez aussi pour vous-même.
Le blé que votre propriétaire ensemença ce matin.
Sera mûr avant le jour. —

15. — Du seigle mûr à Noël !
Jamais personne n’a vu pareille chose. —
— Allez au champ et coupez-le.
Puis vous rapporterez sur l’aire et le battrez.

16. Portez-le ensuite au four, pour cuire ;
Et quand le pain sera cuit.
Portez-en un morceau au propriétaire, pour goûter,
Mais ne lui en portez pas beaucoup ;

17. Ne lui en portez pas beaucoup.
Car ce sera la son dernier morceau ! —
— Tenez, maître, un morceau de pain,
Fait avec du seigle nouveau de cette année ! —

18. — Et quand tu me le dirais éternellement,
Que c’est du pain nouveau que tu m’offres ;
Que tu m’offres du pain nouveau.
Non, jamais je ne te croirai.

19. Page, page, mon petit page,
Toi qui es alerte et vif.
Prépare moi ma haquenée,
Je veux savoir la vérité. —

20. Arrivé sur l’aire de la veuve
Il a vu le blé en meules
La terre s’est entr’ouverte sous ses pieds,
Et il est tombé au milieu du puits de l’enfer !

21. Dur eut été le cœur de celui
Qui n’eut pleuré, sur l’aire de la veuve,
En voyant encore l’homme brutal
Levant la tête hors de la terre ;

22. Levant la tête hors de la terre
fit disant avec douleur :
— Mes pauvres gens, si vous m’en croyez,
Vou donnerez l’aumône au pauvre ! —

English Translation of the Lyrics in the Luzel version of the ballad

1. If you please, listen to
A newly composed lament;
'T was made on account of a young woman,
Whose husband died recently.

2. The husband died recently,
And his widow went a-begging;
She had to beg her bread this year,
So she repaired to her landlord's.

3. — In God's name, a bit of bread;
Have had nothing to eat all day long!
I have three children in my hut,
And have nothing to feed to them! —

4. — Now, if you have got three children,
Go back home and kill one;
Go back home and kill one of the three,
To feed the other two! —

5. The poor widow went back home,
And she was quite desperate ;
The poor widow went back home,
Intent on killing her children.

6. — For God's sake, a bit of bread!
We've had nothing to eat all day long;
We've had nothing to eat all day long;
We'll nearly fall faint with hunger! —

7. — Say, whence shoudl I have bread to give you?
Not the least bit of it in our hut!
Not the least bit of it in our hut!
Now I'll slain you with my knife. —
8. One of the children was but a baby.
Was two mont old, not even three.
It lept out of its cradle,
Fell on its knees before its mother.

9. Miracle! And it began to speak:
— For God's sake, mother, don't kill us.
Before year's end I'll earn my living
And you'll never see me again! —

10. The poor widow goes to bed,
Astonished to hear her child speak;
She went to sleep in her bed,
And the Holy Virgin entered the house:

11. The Holy Virgin entered the house,
Preceded by seven church candles:
She put the candles upon the table,
Then she went near the crib:

12. The poor widow asked,
Leaning on her elbow in her bed:
— What's afoot so late at night
When I am resting in my bed? —

13. — Widow, I am the Holy Virgin,
I come on behalf of God, my Son,
To prevent that you kill your children.
For you shall have bread to feed them;

14. For you shall have bread to feed them,
And you shall have bread for yourself.
The rye your landlord sowed early this morning.
Shall be ripe before noon. —

15. — How could rye ripen at Yuletide?
No one ever saw such a thing! —
— Go on the field and harvest it,
Then do thresh it upon the floor!
16. Then bake it in the oven!
Now, when the bread is baked.
Bring a bit of it to your landowner to test,
But not too much;

17. Don't bring him too big a piece.
For it will be the last bit he eats! —
— Help yourself, Master, to a piece of bread
Made of rye harvested this year! —

18. — Even if you went on forever saying
That it is baked rye of this year you offer me;
That it is baked rye of this year,
Never, never would I believe you!

19. Page, page, my little page,
Who are nimble and quick,
Go and make my horse ready!
About it I want to be clear in my own mind. —

20. On arriving near the widow's threshing floor
He saw all the stacked rye.
But the earth cracked open under his feet,
And he was engulfed by the well of Hell!

21. Cruel had been whoever had
Not cried, upon the widow's floor,
Seeing the harsh man's head still rising
From the groung engulfing him;

22. He raised his head from below ground
And cried amidst his sufferings:
— Human brethren, do believe me
And give alms to the poor freely! —



François-Marie Luzel (1821 -1895)




Retour à "An amzer dremenet" du 'Barzhaz Breizh'

"An intañvez paour - C2"