Itron ar Faouet

Textes recueillis par Jean-Marie de Penguern:

auprès de Catherine Le Borgne le 3 mars 1851, (version 1)
et de Jeanneton Puil, le 16 juin 1851. (version 2)
Publiés dans "Dastumad Penwern" en 1983 (respectivement pages 46 et 141)

Mélodie 2
Collectée par Loeiz Herrieu
Citée par Maurice Duhamel dans ses "15 modes de la musique bretonne"
pour illustrer le mode lydien
Paroles "Ur vugulez yaouank, ge/ O vired he deñved, ge (bis):
"He leignet mat hues, plac'hig, ken ge el ma kanet?"

Arrangement par Christian Souchon (c) 2008


MANUSCRIT DE PENGUERN

Itron ar Faou(e)t (Version 1)

1. Mar renkan mond d'an arme evel maz on c'hoas bed
pelec'h e lakin me va mestrez da viret.
- Digassi-din dam zi va breurik mar kerez
a me e lakeï er kramp gant va demezellet

4. Na voa ked eed mad e zaou droad d'eus an ti
Ma komansont oll da kana pouill dezi
- It-tu breman d'all lan da zivoël an denvet
da c'hortoz ma distroï o briet deus an arme

6. Pa voa bed seiz vlas el lan ne re nemet voëlla
Deud an eïsved blaouez e komansas kana.
An dijentil iaouank o distreï deus an arme
a kleve eur vouez dous o kana er mene

7. - Pachik Pachik bien dalc'h din va inkane
Me chonj din e klevan va mestrez o kana. -

11. - Debonjour plac'h iaouank, el lan gant o tenvet
a c'houi elfe aze konservi o gwer(c'h)tet ?
- la sur, emezi, a dre c'hras va Doue
D'eun dichentil iaouank a meus ed d'an arme.

12.3 Evid-on da veza el lan gant va denvet
me zo eun itron gaër a vaner ar Faouet,

10.3 Hag a zo eïz vla zo o tivouel an denvet
en eur memeus kraou gato e rankan me kousket,
El laouerik ar c'hi e meus va zamik bouet

13.3 - Debonjour a joa e lavaran
er maner ar Faouet pa erruan
na va vriet pellec'h e man ?

14.2 - Eed e da bourmen gant va demezellet.
Breman souden vatant, va breurik, e goëllet.

15. - En eur vond e meus hi rankontret
ag e teus hi lakead da zivouel da zenvet.

16.3 - Penevit e respeti ti va mam a va zad,
me lakaffe leur an ti da rucha gant ta hoad

Catherine Le Borgne 3 mars 1851


TRANSCRIPTION KLT

Itron Ar Faouet - Version 1

1. - Mar rankan mont d'an arme, evel ma z'on c'hoazh bet,
Pelec'h e lakin-me va mestrez da vired ?
- Degas hi din d'am zi, va breurig, mar karez,
Ha me he lakay er gambr, gant va dimezelled ;

4. Ne oa ket aet mat e daou-droad d'euz an ti,
Ma komañsont oll da kana pouilh dezhi!
- It-hu bremañ d'al lann da ziwall an deñved
Da c'hortoz ma distroy ho pried d'euz an arme! - (1)

6. Pa voa bet seizh vloaz el lann ne ree nemet gouelañ,
Deuet an eizhved bloavezh, e komansas da ganañ.
Un den-jentil yaouank o tistreiñ eus an arme
A gleve ur vouezh dous o kana er menez:

7. - Pajik, pajik bihan, dalc'h din va inkane,
Me 'zoñj din e klevan va mestrez o kanañ ;

11. - Debonjour, plac'h yaouank, el lann gant ho teñved!
Ha c'hwi ' helfe aze koñserviñ ho kwerc'hted?
- Ya sur, emezi, ha dre c'hras va Doue,
D'un den-jentil yaouank am-eus, aet d'an arme.

12.3 - Evidon da vezañ el lann gant va deñved,
Me zo un itron gaer a vaner ar Faouet.

10.3 Hag a zo eizh vloaz o tiwall an deñved,
En ur memez kraou ganto e rankan-me kousked.
El laouerig ar c'hi em-eus va zammig boued.

13.3 - Deboñjour ha joa a lavaran,
Er maner ar Faouet pa erruan!
Na, va fried pe-lec'h ema?

14.2 - Aet eo da bourmen gant va dimezelled,
Bremañ-souden-vatant, va breurig, he gwelfec'h.

15. - En ur vont em-eus hi rañkoñtret
Hag az-teus hi lakaet da ziwall da zeñved!

16.3 Panevet respetiñ ti va mamm ha va zad,
Me lakafe leur an ti ruziañ gant da wad!

TRADUCTION

La Dame du Faouet - Version 1

1. - Si je dois aller à l'armée une fois encore,
Où mettrai-je ma femme, pour la garder ?
- Envoie-la chez moi, mon petit frère, si tu veux,
Je la mettrai dans la chambre avec mes demoiselles.

4. Mais ses deux pieds étaient à peine sortis de la maison ,
Que tous se mirent à lui chanter sur tous les tons:
- Allez maintenant sur la lande garder les moutons,
En attendant que votre époux revienne de l'armée!

6. Pendant sept ans elle fut sur la lande, ne faisant que pleurer.
Quand vint la septième année, elle se mit à chanter.
Le jeune gentilhomme, qui revenait de l'armée,
Entendit une douce voix qui chantait sur la montagne:

7. - Petit page, petit page, tiens moi mon cheval,
Il me semble entendre chanter ma bien-aimée.

11. - Bonjour à vous, jeune fille, sur la lande aux moutons,
Est-ce que vous avez pu ici conserver votre virginité?
- Oui , certainement, grâce à Dieu, je l'ai fait,
Pour un jeune gentilhomme, qui est parti à l'armée.

12.3 - Pour être dans la lande, à garder mes moutons,
Je n'en suis pas moins la belle dame du manoir du Faouet.

10.3 Et cela fait sept ans que je garde les moutons,
Que dans la même crèche qu'eux il me faut dormir
Que dans l'écuelle du chien on me sert ma maigre pitance.

13.3 Bonjour et joie, vous dis-je
A vous, gens du manoir du Faouet où j'arrive.
Et ma femme, où est-elle?

14.2 - Elle est allée se promener avec mes demoiselles,
Dans un instant vraiment, mon frère, vous la verrez.

15. - En venant je l'ai rencontrée!
Elle que tu as mise à garder tes moutons!
.....
16.3 - N'était le respect que j'ai pour la maison de ma mère et de mon père,
J'en aurais rougi le sol avec ton sang!


MANUSCRIT DE PENGUERN

Itron ar Faouet (Version 2)

1. - Mar d'an me d'an arme evel ma ze din skrivet
Da pelec'h e kassin va vriet da viret.
- Digassit-hi aman gant ma zimezellet
na pa deuot-hu d'ar ger ma breurik e c'haffet. -

4. Ne voa ket ead mad nag ed mad deus an ti
na kommansas ar vreg kos d'o ber dezi marchi
- Deviskit o vros rus guiskit o hini ven
mar zeot tu dai da viret an denvet.

6. Na petek ar seiz via ne re nemet goëla
Pa voa echu ar seïz via ne re nemet kana.
Pa voa eozenik an henan 0 tristeï d'ar ger
e kleve ar vergelenik ellan gant he denvet.

- Me kleo ar verjeren 0 kana ellan gant an devet.

7. Ozenik an henan eun de a !avare
De pachik bihan ellan pa entree :
- Me kieo eur voëz 0 kana ken ge, ken ravissant
kredi a ra din e zeo va fried ik koant .

11. - Debonjour deoc'h berjeren e vessa 0 tevet
a c'hui a el aze preservi 0 gwer(c'h)tet.
- ia,ia, emezi preservet e meus-he
Da eun den chentil iaouank a zo ed dan arme.
en devoa eur penad bleo blond otrou eve! o re.

12.1 mar en deus eur penad bleo blond eve! va re
enan' Doue berjelen laret din a me a ve.

mar var o pis ar wa!en am moa dezan roet

-Va berjelenik gwir avoalc'h a leret,
me am boa-hi bed diganti e fin demeus e zezet
mar deuchen biken d'ar vro man de digas d'hi priet.

en an Doue berjelen en an Doue laret d in
a c'houi a komerfe eun neubeudig arc'hant a zo aman gane.

na mar o c'heus-hu arc'hant evel ma leveret
Dalchi-ti ganeoc'h da kass d'ar ger d'ho priet.

12.3 evidon da veza aman e tivoël an devet
me zo eun itron vad deus a vaner ar faouet.

en an' Doue Berjeren en an Doue laret d'in
a c'houi a komerfe eun tam lien batist a zo aman gane.

eun habid lien lei'en ag e ve goalc'het goen
a zo mad ig avoalc'h evid ar berjeren.

9.2 en an Doue berjerenik en an doue farit din
mar doc'h eun itron vad evel ma leveret
en (an ') Doue larit din a me a ve lojet.

9.3 ia ia emezi lojet mad e viet
eur goële mad a plun o pezo da kousket
hag eur merchossi kaer da lakad o ronset.

Ar marc'hadour iaouank man er maner p'he arruet
en an'Doue beza lojet e deveus goulennet.

13.3 - Debonjour a debo njour a joa en ti man
na va friedik me nag e pelec'h e man

14.3 he man duze e kamb gant va dimezelet
ember pa deuio noz va breurik en c'haffet.

15.1 Gaou a lerez breman den kris a miliget
e man duze ellan e vessa ta denvet.

Pa voant hi deus an dol assamblet da goanian
eur bane dezi en deveus kiniget

sallokras emezi sallokras nen deo ket
e man seïz via zo en ti man nan deus ket sousiet

me emezi, certainamant zo gred din eve! d'ar hi
Pini a ve tol!ed a to!!iou dreid emez an ti .

16.3 Pinivit e respeti ti va mam a va zad
me lakache leur an ti man da ruja gant ta c'hoad .

Jannton Puil, 16 juin 1851.
TRANSCRIPTION KLT

Itron Ar Faouet - Version 2

1. - Mar d'ean-me evel ma se din skrivet
Da belec'h e kasin va fried da vired?
- Degasit hi amañ gant va zimezelled
Na, pa deuoc'h-hu d'ar gêr, va breurig, he c'havfec'h.

4. Ne oa ket aet mat, ag aet mat d'euz an ti,
Ma komañsas ar wreg koz d'ober dezhi marchiñ.
- Diwiskit ho vrozh ruz, gwiskit ho hini wenn
Mar z'eoc'h-hu, dal, da vired an deñved!

6. Na beteg ar seizh vloaz ne re nemed gouelañ.
Pa oa echu ar seizh vloaz ne re nemed kanañ.
Pa oa Eozenig An Hennañ o tistrei d'ar gêr,
E kleve ar verjerenig el lann gant he deñved.

- Me glev ar verjeren o kanañ el lann gant an deñved! -

7. Eozenik An Hennañ un deiz a lavare
D'e pajik bihan el lann pa entree:
- Me glev ur mouezh o kanañ ken ge, ken ravisañt,
Krediñ a ra din ez eo va friedig koant.

11. - Deboñjour deoc'h, berjeren o vêsañ ho deñved!
Ha c'hwi a hell aze preserviñ ho kwerc'hted?
- Ya, ya, emezi, preservet am-eus he.
Da un den-jentil yaouank a zo aet d'an arme.
En-devoa ur pennad-blev blond evel hor re.

12.1 - Mar en-deus ur pennad-blev evel evel va re,
En an' Doue, berjeren, larit din ha me a vefe?

- Mar war ho piz ar walenn am-boa dezhañ roet.

- Va berjelenig gwir awalc'h a larit
Me am-boa he bet diganti e fiz dimeus he asañtet
Mar deufen biken d'ar vro-mañ d'he degas d'e pried.

En an' Doue, berjeren, en an' Doue larit din
Ha c'hwi a gemerfe un nebeudig arc'hant a zo amañ ganin?

- Na, mar ho-peus-hu arc'hant evel ma lavarit
Dalc'hit he ganeoc'h da gas d'ar ger d'ho pried.

12.3 Evidon da vezañ amañ o tiwall an deñved,
Me zo itron vad d'eus a vaner ar Faouet.

- En an' Doue, berjeren, en an' Doue, larit din:
Ha c'hwi a gemerfe un tamm lien batist a zo amañ ganin?

- Un habit lien leien hag e ve gwalc'het gwenn
A zo madig awalc'h evit ur verjeren.

9.2 - En an' Doue, berjerenig, en an' Doue larit din
Mar d'oc'h un itron vad evel ma lavarit,
En an' Doue larit din ha me a ve lojet.

9.3 - Ya, ya, emezi, lojet mad e vioc'h.
Ur gwele mad a pluñv ho-pezo da gousked,
Hag ur marchosi kaer da lakaad ho roñsed. -

Ar marc'hadour (?) yaouank-mañ er maner p'eo erruet,
En an' Doue bezañ lojed he-deveus goulennet.

13.3 - Deboñjour, deboñjour ha joa en ti-mañ!
Na, va friedig-me, nag e pelec'h ema?

14.3 - Ema du-ze e kambr gant va dimezelled.
Em-berr pa deuyo noz, va breurig, he c'havfec'h.

15.1 - Gaou a larez bremañ, den kriz ha milliget!
Ema du-ze el lann o vêsañ da deñved! -

Pa oant i deuz an daol asambles da goaniañ,
Ur bane dezhi eñ-deveus kinniget.

- Salokras, emezi, salokras, ned eo ket!
Emaoñ seizh vloaz zo en ti mann n'e-deus ket soursiet

Me, emezi. Sertenamant zo graet din evel d'ar c'hi.
Pehini a ve taolet a taolioù dreid dimeus an ti.

16.3 - Panevet e respetiñ ti va mamm ha va zad
Me lakafe leur an ti da ruziañ gand da wad!

-
TRADUCTION

La Dame du Faouet - Version 2

1. - Si je vais à l'armée comme il m'est prescrit
Où enverrai-je mon épouse à garder?
- Envoyez-la ici avec mes demoiselles,
Et, quand vous rentrerez, mon frère, vous la trouverez. -

4. Il était à peine, oui à peine sorti de la maison
Que la vieille femme commença à la houspiller.
- Ôtez votre jupe rouge et mettez votre blanche,
Car vous allez, de ce pas, garder les moutons!

6. Et jusqu'à la septième année, elle ne fit que pleurer.
Quand furent passées les sept années, elle ne faisait que chanter.
Alors qu'Yves Le Hennaff rentrait chez lui,
Il entendit la petite bergère sur la lande aux moutons.

- J'entends la bergère qui chante sur la lande aux moutons! -

7. Yvon Le Hennaff, ce jour-là, dit
A son petit page, alors qu'il pénétrait sur la lande:
- J'entends une voix qui chante sur la lande aux moutons! -
Je crois bien que c'est celle de ma gentille épouse.

11. - Bonjour à vous, bergère qui gardez vos moutons!
Est-ce que vous pouvez ici préserver votre virginité?
- Oui, oui, fit-elle, je l'ai préservée
Pour un jeune gentilhomme qui est parti aux armées.
Il avait une chevelure blonde comme la votre.

12.1 - S'il a les cheveux blonds comme moi,
Au nom de Dieu, bergère, dites, ne serais-je pas cet homme?

- Si à votre doigt (je vois) la bague que je lui avais donnée.

- Ma petite bergère, ce que vous dites n'est que trop vrai.
Je l'avais acceptée de lui en dépôt
Si je venais jamais dans ce pays, pour la remettre à son épouse.

Au nom de Dieu, bergère, dites-moi,
Accepteriez-vous le peu d'argent que j'ai sur moi?

- Si vous avez de l'argent, comme vous le dites,
Conservez-le pour votre femme, quand vous rentrerez chez vous.

12.3 Quant à moi, toute gardienne de moutons que je sois,
Je n'en suis pas moins la vraie châtelaine du Faouët.

- Au nom de Dieu, bergère, dites-moi,
Accepteriez-vous cette pièce de batiste que j'ai avec moi?

- Un habit de toile grossière, pourvu qu'il soit blanchi au lavage,
Est bien assez pour une bergère.

9.2 - Au nom de Dieu, bergère, au nom de Dieu, dites-moi,
Si vous êtes la vraie châtelaine comme vous l'affirmez,
Au nom de Dieu, dites-moi si je serai logé.

9.3 -Bien sûr, dit-elle, vous serez bien logé
Vous aurez un bon lit de plume pour dormir
Et une belle écurie pour mettre vos chevaux. -

Le jeune marchand (?) quand il arrive au château,
Au nom de Dieu, elle a demandé qu'on le loge.

13.3 - Bonjour, bonjour et joie, en cette maison!
Eh bien, mon épouse, où est-elle?

14.3 - Elle est là-haut dans la chambre avec mes demoiselles.
Dès qu'il fera nuit, sous peu, mon frère, vous la retrouverez.

15.1 -Tu mens, maudit homme cruel!
Elle est là-bas sur la lande à garder tes moutons! -

Lorsqu'ils furent réunis à table pour dîner
Il lui offrit à boire.

- Sauf votre respect, dit-elle, n'en faites rien,
Cela fait sept ans qu'en cette maison nul ne se soucie

De moi, dit-elle. En vérité on me traite comme le chien
Que l'on chasse de la maison à coups de pieds.

16.3 - Si ce n'était par respect pour la maison de nos parents,
J'aurais tôt fait d'en rougir le sol avec ton sang!



English Translation of the second version
The Lady of Le Faouet

1. - If I go to the army, as I am required to,
To whom shall I entrust my wife?

- See her to my house, to my noble maidens,
When you're back home, brother, you shall find her again.

4. He had only just got out of the house
When her mother-in-law began to hustle her:

- Take off your red skirt, put on your white one,
That's good enough to guard the sheep! -

6. In the seven ensuing years she did nothing but cry.
At the end of the seventh year she did nothing but sing.

7. When Yves Le Hennaff was coming back from the army
He heard the shepherdess on the moor with her sheep:

- I hear the shepherdess sing on the moor with her sheep! -

Yves Le Hennaff that day told
To his pageboy when he entered the moor:

- I hear a voice that sings, so gay, so ravishing.
I think it is my nice wife. -

11. Good day, shepherdess, who look after your sheep,
Could you preserve here your maidenhood?

- O ! yes I did, she said, with God's help
For a young nobleman who went to the army.

And who has a fair hair, the same as you have.

12.1 - If he has a fair hair, the same as I have
How, shepherdess, if I were that man?

All the more so, as you wear on your finger a ring I gave him.

- My shepherdess, indeed, you tell the truth.
I was given it by him and agreed it to keep
In case I would come to this land and bring it to his wife.

In God's name, shepherdess, in God's name, tell me:
Would you accept from me these few coins that I have?

- If you have some money with you, as you say,
Keep it for your wife, when you come home.

12.3 Though I am here looking after my sheep,
I am really the Lady of Faouet manor.

- In God's name, shepherdess, tell me,
Would you accept a piece of cambric that I carry with me?

-Clothes of coarse fabric provided that they're clean and white
Are good enough for a shepherdess.

9.2 - In God's name, shepherdess, in God's name, tell me!
If you are the real Lady, as you say,
In God's name, tell me, shall I be put up there? -

- O ! yes, for sure, she said, you will be put up well,
With fine eider downs for you to sleep in.
And a fine stable for your horses. -

When the young merchant (?) arrived in the manor,
She asked, in God's name, if he could be accommodated.

13.3 - Good day and joy to you, I say!
People of the Faouet Manor, where I am coming!
Where is my wife?

14.3 - She is up there, in the room with my maidens,
You'll see her presently, when it gets dark, my brother.

15.1 - You lie, accursed and cruel man!
She is on yonder moor looking after your sheep!

- When they sat at the same table for dinner
He wanted to serve her a drink.

- Please, she said, please, don't,
Never in the past seven years did anyone

Care to serve me. In fact I'm used to be treated
Like the dog everybody kicks out of the house! -

16.3 - If I did not fear to desecrate my parent's house,
I would redden its floor with your blood!
Note: The Version 1 is very similar to Luzel's "Two brothers", though much shorter

Jean-Marie de Penguern (1807 -1856)




An daou vreur (Luzel): Mélodie 1
An daou vreur (Luzel): Mélodie 2

Retour à "L'épouse du Croisé" du Barzhaz

Taolenn